Операцион системалар операцион тизим (ОТ)

ОПЕРАЦИОН СИСТЕМАЛАР
Операцион тизим (ОТ) – бу компьютер заҳираларини бошқариш, амалий дастурларни юклаш ва уларнинг ташқи қурилмалар, бошқа дастурлар билан ўзаро алоқасини амалга оширувчи, шунингдек фойдаланувчининг компьютер билан диалогини таъминловчи дастурий воситалар йиғиндисидир
ОТ - бу дастур бўлиб, фойдаланувчи билан компьютер ўртасида воситачилик функциясини бажаришида иккита мақсад учун хизмат қилади: компьютер ресурсларини самарали тақсимлаш ва фойдаланувчининг самарали ишлаши учун имконият яратиш.
Компьютернинг ресурслари деганда, қуйидагилар назарда тутилади: процессорнинг ишлаш вақти; асосий хотиранинг манзилли кенглиги; киритиш/чиқариш воситалари; ташқи хотирада сақланувчи файллар.
ОТ фойдаланувчининг ишини ташкил қилиш муҳити билан бирга турли хил дастурларнинг бажарилишини ва ўзаро алоқа муҳитини бeлгилайди.
Операцион тизим функциялари:

• 
  фойдаланувчи билан мулоқотни таъминлаш;
  
• 
  маълумотларни киритиш - чиқариш ва уларни бошқариш;
  
• 
  маълумотларни дастурда қайта ишлаш жараёнини режалаштириш ва ташкил этиш;
  
• 
  ресурсларни тақсимлаш (оператив ва кэш хотирага, процессорга, ташқи қурилмаларга);
  
• 
  бажариш учун дастурни юклаш;
  
• 
  ёрдамчи хизмат қилишнинг барча мумкин бўлган операцияларни бажариш;
  
• 
  турли хил ички қурилмалар ўртасида ахборотларни узатиш;
  
• 
  монитор, клавиатура, дискли йиғувчилар, принтерлар ва бошқа қурилмалар ишлашини дастурий қўллаб - қувватлаш;
  
• 
  ишлаётган дастурлар ўртасида ахборот алмашувини таъминлаш.
  

Бир аниқ вақтнинг ичида бажарадиган вазифаларига ва фойдаланувчилар сонига қараб, операцион тизимларни қуйидаги синфларга ажратилиши мумкин:

• 
  бир фойдаланувчили бир вазифали, битта компьютерда бажариладиган, фақат бир фойдаланувчига хизмат қиладиган, фақат бир масала билан ишлайдиган;
  
• 
  бир фойдаланувчили кўп вазифали, бир фойдаланувчида бир вақтнинг ўзида бир нечта масалалар билан ишлайдиган;
  
• 
  кўп фойдаланувчили кўп вазифали, ёки серверли, битта компьютерда кўп фойдаланувчиларга бир вақтнинг ўзида бир нечта масалалар билан ишлайдиган.
  

ДРАЙВЕРЛАР.
Улар ОТ имкониятларини кенгайтиради. Жумладан, компьютернинг киритиш - чиқариш қурилмалари (клавиатура, сичқонча, принтерлар ва бошқалар)ни бошқаришда ёрдам бeради. Драйверлар ёрдамида компьютерга янги қурилмаларни улаш ёки мавжуд қурилмалардан ностандарт равишда фойдаланиш мумкин.