Электр занжирлар

4.8. Боғланган тебраниш контурлари
Ўзаро энергия алмашиниши мумкин бўлган контурлар системаси боғланган тебраниш контури деб аталади. Контурлар орасида энергия алмашиниши турлича амалга ошиши мумкин. Алмашинадиган энергия турига қараб контурлар орасидаги боғланиш 3 турга ажратилади:
1. индуктив боғланиш,
2. сиғим боғланиш,
3. гальваник боғланиш,
Индуктив боғланишда контурлар орасидаги ўзаро энергия алмашиниши индуктив ғалтакнинг магнит майдони орқали амалга ошади.
Сиғимли боғланишда контурлар орасидаги ўзаро энергия алмашиниши конденсаторнинг электр майдони орғали амалга ошади.
Гальваник боғланишда энергия алмашиш оддий электр токи ҳисобига амалга ошади. Радиоэлектроникада асосан 2 та боғланган контурдан иборат системалар кўп ишлатилади. Манба генераторга уланган контур бирламчи, энергия узатилаётган контур иккиламчи контур деб юритилади.


Контурлар орасидаги боғланишлар
Кенг тарқалган боғланиш бу индуктив ва сиғим боғланишларидир. Индуктив боғланиш автотрансформатор ва трансформатор боғланишларга бўлинади. Сиғим боғланиши ички сиғим боғланиш ва ташқи сиғим боғланишига ажралади.
1 .Автотрансформатор боғланиш
А втотрансформатор боғланишда бирламчи контурдан иккиламчи контурга энергия иккала контур учун умумий бўлган индуктив ғалтак орқали амалга оширилади. Бизга , , , элементлардан иборат бирламчи ва , , , элементлардан ташкил топган иккиламчи контурдан иборат система берилган бўлсин.
Агар бирламчи контурда ток оқаётган бўлса, иккиламчи контурда ток пайдо бўлади. ток дан ток ўтганда пайдо бўладиган ўзиндукция э.ю.к. томонидан ҳосил бўлади.
Бу ерда контурлар орасидаги боғланиш га боғлиқ. Умумий индуктивлик қанчалик катта бўлса, контурлар орасидаги боғланиш шу даражада кучли бўлади. Чунки қанчалик катта бўлса, ўзиндукция э.ю.к. шунчалик катта бўлади ва у ҳосил қиладиган ток ҳам шунчалик катта бўлади. Ўз навбатида ток дан ўтиб, ўзига тегишли ўзиндукция э.ю.к. ни ҳосил қилади. Бу ўзиндукция э.ю.к. и бирламчи контурга таъсир қилиб, унинг иш режимини ўзгартиради. Бундай боғланиш системасининг асосий камчилиги, контурлар орасидаги боғланишни текис ўзгартиришни амалга оширишнинг қийинлигидадир. Шунинг учун ҳам бундай схемалар жуда кам ишлатилади.