Elektr energiya manbalarining xarakteristikalari.
Elektr
energiya manbalarining turli- tumanligi va ishlash uslubining har
xil bo’lishiga qaramasdan ular umumiy xususiyat-elektr energiya
ishlab chiqarishi bilan xarakterlanadi. Shuning uchun ularni elektr
quwati yoki ikki kattalik EYUK va elektr toki bilan xarakterlash
mumkin.
Elektr energiyani ishlab chiqarish va iste‘mol qilish bir
jarayonni tashkil qilib, har qanday vaqt birligida iste‘molchi
qancha energiya qabul qilsa, manba shuncha energiya beradi.
Elektronikada,
hisoblash
texnikasi
va
avtomatik
qo’rilmalarda, shunday manbalar qo’llaniladiki, yuklama quwati
o’zgarganda ham tok doimiy bo’ladi
(I=const).
Elektr energiya manbalari ishlab chiqarayotgan elektr
energiyaning bir qismi shu manbaning ichida, ya‘ni o’zida
sarflanadi. Manbaning o’zida energiya yo’qolishini ichki
qarshiligi bilan xarakterlash qabul qilingan.
Shunday qilib, yuklama har doim manbaning quvvatini
aniqlaydi. Manbani toki va kuchlanishi yuklama o’zgarishiga va
ish sharoitiga qarab o’zgarmas va o’zgaruvchan bo’lishi mumkin.
Elektr energiya manbalarini ichki qarshiliklari va iste
’molchilarni qarshiliklari orasidagi munosabatga qarab
manbalar EYUK manbasi va tok manbasi bo ’lishi mumkin.
EYUK manbasi. EYUK manbasining qutblarida yuklanish
(elektr tokini) etarlicha katta chegarada o ’zgartirganda ham
I, (A)
1.3-rasm
U,(V)
U, (V)
1.4-rasm
kuchlanish o 'zgarmaydi: Uchiq = E= const.
EYUK manbasi shu manba
P
quvvatining yuklama toki
I
ga
nisbatiga to’g’riproporsional
P I = E = const
(110)
ichki qarshiligi
RichkP 0
yoki
R
Ic
hh« Ryuk.
Agar EYUK manbasi ichki qarshiligi
R
lc
hki=®
bo’lsa, volt-
amper xarakteristikasi to’g’ri
chiziqli bo’ladi. Bunday
xarakteristikaga ideal EYUK manbasi ega bo’ladi.
Masalan, qo’rg’oshinli akkumulyatorlarda yuklama tokini
etarlicha katta chegarada o’zgartirganda chiqish kuchlanishi
o’zgarmaydi. Bu shundan dalolat beradiki, akkumulyator ichki
qarshiligi shunchalik kichikki, EYUK Ega nisbatan ichki
qarshilikdagi kuchlanish tushuvini hisobga olmaslik mumkin.
Demak, yuklama tokini (yuklama qarshiligi) tekshirilayotgan
diapozonida akkumulyator EYUK manbasi deb faraz qilish
mumkin, ya‘ni
E=const
va
R
JC
hta=0.
Manbalarni energetik
imkoniyatlarini (VAX) volt-amper (tashqi) xarakteristikalari, yani
kuchlanishni tok kuchiga
bog’ liqligi bilan ifodalash qo’ lay.
EYUK manbasini toki o’zgarganda uni chiqishlaridagi
kuchlanish
U
c
hiq=const,
u vaqtda EYUK manbasini VAX tok
o’qiga parallel bo’ladi.
R=
da
1=0
va manbani quvvati ham
nol bo’ladi (1.3-rasm).
1.5-rasm.
1.6-rasm.
Do'stlaringiz bilan baham: |