Ekspluatatsiyasi instituti transport vositalari kafedrasi transport vositalarining elektr

 

6.4. Yonilg‘i   sathini  o‘lchash   asboblari 

 

   Yonilg‘i  sathini  o‘lchash  asboblari  avtomobil  bakidagi  yonilg‘i  hajmini  va  u  qancha  masofaga  yetishini 

baholash  imkonini  beradi.  Hozirgi   zamon    avtomobillarida  yonilg‘i  sathini  o‘lchash  uchun  elektr asboblar 

ishlatiladi.  Bu  asboblarning  datchigi  yonilg‘i  bakiga,  ko‘rsatkich  esa,  haydovchi  kabinasidagi  asboblar 

paneliga  joylashtiriladi.  Ko‘rsatkich  shkalasi  bak  hajmi  ulushida  darajalanadi:  O, 1/4, 1/2,  3/4, 



  (yoki  F). 

Ko‘rsatkich  sifatida  ikki  turdagi    asboblar    joriy    topgan:    elektromagnitli    va    logometrik.  Har  ikkala 

ko‘rsatkich  bilan  yonilg‘i  sathi  o‘zgarganda  qarshiligi  o‘zgaradigan  bir  xil  reostatli  datchiklar  ishlatiladi. 

Ba’zi  datchiklarga  qo‘shimcha  kontaktlar  o‘rnatilib,  ular  bakdagi  yonilg‘i  ma’lum  minimal  qiymatgacha 

kamayganda  (taxminan  50  -  100  km  masofaga  yetadigan  darajagacha)  tutashadi  va  asboblar  panelidagi 

lampa yonadi. 

   Reostatli  datchikning  (6.8-rasm)  sezuvchi  elementi  sifatida  kaprondan  tayyorlangan  silindrik  qalqi 

ishlatilib,  u  pishang    bilan  birga  o‘q    atrofida  buralishi  mumkin.  Shu  o‘qning  o‘ziga  reostatning  bronzali 

sudralgichi  mahkamlangan  va  u  harakatlanganda  reostat  chulg‘ami    ustida 

sirg‘aladi.  Reostat  chulg‘ami  0,2  mm  li  nixrom  simdan  tekstolit  taxtacha  ga 

o‘ralgan.  Yonilg‘i  sathi  kamaysa  datchik  qalqisi  pastga  tushadi  va  u  bilan  birga 

sudralgich ham buralib reostat qarshiligini kamaytiradi. 

   Yonilg‘i  sathini  o‘lchash  asboblaridagi  logometrik  ko‘rsatkichlar  tuzilishi, 

temperatura va bosim o‘lchash asboblarining logometrik ko‘rsatkichlari (6.3-rasm) 

bilan  bir  xil  bo‘lib,  bir-biridan  -  g‘altaklardagi    o‘ram  lar  soni  va  rezistorlar 

kattaligi  bilan  farq  qiladi.  Logometrik  ko‘rsat-kichlarning  o‘lchash  aniqligi  

elektromagnitli ko‘rsatkichlarga nisbatan ancha yuqori, chunki  ularda temperatura 

o‘zgarishibilan  o‘zining  magnit  o‘tkazuvchanligini  o‘zgartirib  turuvchi  ancha 

salmoqli  magnit  o‘tkazgichlar  yo‘q. Bundan tashqari, logometrik ko‘rsatkichlarda 

strelkaning  burilish  burchagi  nisbatan katta.  Strelka  va  yakorchaga  posangi  kerak 

emas, chunki ular dastlabki holatiga ko‘rsatkich qobig‘iga joylashtirilgan kichkina 

doimiy magnit yordamida qaytariladi. 

 

          6.7-rasm. Avariyali bosim 

xabarchilarining datchigi

 

6.8. Ёнилғи сатҳи-

ни логометрик 

ўлчаш схемаси 

 

---

 

76