Ekspluatatsiyasi instituti transport vositalari kafedrasi transport vositalarining elektr


  Bosh yoritish faralarning  tuzilishi



Download 4,29 Mb.
Pdf ko'rish
bet94/108
Sana30.12.2021
Hajmi4,29 Mb.
#95796
1   ...   90   91   92   93   94   95   96   97   ...   108
Bog'liq
TVEJvaET-ММ

7.3.  Bosh yoritish faralarning  tuzilishi 

 

   Bosh    yoritish    faralar  asosan  korpus,  optik element  va  rostlovchi  me-xanizmdan  tashkil   topgan.  Optik 



element  tarkibiga  nur  qaytargich,    nur  tar-qatgich,  to‘g‘ri  nurlarni  to‘suvchi  ekran  va  bir  yoki  ikki  rejimli  

yorug‘lik manbai kiradi. Faralarning optik elementi doira yoki to‘g‘ri  burchak shaklga ega bo‘lishi mumkin. 

Avtomobillarda uzoq vaqt davomida doira shaklidagi faralar o‘rnatilib, ularga ikki farali tizim uchun  



178 



mm, to‘rt farali tizim uchun esa  



146 mm  bo‘lgan optik element qo‘llanilgan. 

   MDH da keng tarqalgan  yevropa  yorug‘lik  taqsimlanish  tizimiga   ega  bo‘lgan doira  shaklidagi    FG140 

belgili    faraning    tuzilishi  7.4-rasmda  keltirilgan.  Korpus  5  ning  ichki    qismidagi    qovurg‘alariga  optik 

elementning  tayanch  halqasi  o‘rnatilgan.  Tanyach  halqaning  chekka  qismida  rostlash  murvatlari  3  ning 

qalpoqchalari  kirishi  mo‘ljallangan    o‘yiqlar  ishlangan.  Murvatlar  korpusga  mahkamlangan  gaykalarga 

buraladi  va  faraning  yorug‘lik  dastasini  gorizontal    va    vertikal    tekisliklarda   

4



0

30



   

burchak  doirasida 

rostlash imkoniyatini beradi. 

   Optik  element tayanch  halqada ichki  gardish  1  yordamida  uchta  murvat  14  bilan  mahkamlanadi.  Optik 

elementning  doimo  bir  xil  muayyan  o‘rnashishini  ta’minlash  uchun  tayanch  halqasi  uchta  nosimmetrik 

joylashtirilgan  darchaga ega. 

   Metall  shishali  optik  element  fokus  masofasi  27  mm  bo‘lgan  paraboloid  qaytargich  10,  qaytargichga 

yelimlangan  tarqatgich    11  va  lampa    2  dan  iborat.  Qaytargich  po‘latdan  shtampalash  yo‘li  bilan 

tayyorlanadi.  Qaytargichni  korroziyadan  asrash  uchun  avval  uni  yaxshilab  sayqallangan  yuziga  lak  va  lak 

ustidan  vakuumda  bug‘lash  yo‘li  bilan  yupqa  qatlamli  (3-5  mkm)  alyuminiy  qoplanadi.  Alumi-niylangan 

yuzning  oksidlanib  qolishiga  yo‘l  qo‘ymaslik  uchun  u  maxsus  lak  bilan  qoplanadi.  Alyuminiylangan    yuz  

unga  tushayotgan yorug‘lik nurini 90 % gacha qaytarish xususiyatiga ega. 

   Faraning  optik  elementining  paraboloidsimon    qaytargichning  cho‘qqi  qis-miga  yorug‘lik  manbai  6 

o‘rnatilib,  uning uzoqni yoritish tolasi qaytargich fokusiga, yaqinning yoritish tolasi fokusdan oldinroq  va  

yuqoriroqqa joylashtiriladi. 

   Zamonaviy  faralarida    A12-45+40  turidagi  oddiy  yoki    H4    turdagi  galogen  lampalar  ishlatiladi.  Tok 

lampaga shtekker dasta  7 va korpusdan ushlagich 9 dan o‘tkazilgan simlar orqali uzatiladi. 

   Fara lampasining cho‘g‘lanish tolalaridan to‘g‘ridan-to‘g‘ri chiqqan yorug‘lik nurlar ta’sirida ro‘paradan 

kelayotgan avtomobil haydovchisining ko‘zini qamashishini kamaytirish maqsadida ushlagich 13 ga parchin 

7.4-rasm. ФГ140 belgili avtomobil farasi 

 



 

83 


mixlar  yordamida    to‘suvchi  ekran  12  o‘rnatilgan.  ekran  sfera  shaklidagi  yupqa  metall  tasmadan 

tayyorlanadi. 

   Optik  elementning  nur  tarqatgichi  odatda  rangsiz  silikat  shishadan  tayyorlanib,  uning    ichki    yuzi  

silindrik va sferik linzalar,  prizma va prizmalinza shaklidagi nur sindiruvchi elementlar bilan qoplanadi. 

  1960  yillardan  boshlab  avtomobillarda  doira  shaklidagi  faralar  bilan  birga  to‘g‘ri  burchakli  faralar  ham 

tatbiq topa boshladi.  Bu turdagi faralarning konstruktsiyasining o‘ziga xos tomoni shundan iboratki, ularda 

qaytargich sifatida yorug‘lik teshigining diametri katta bo‘lgan (250 mm gacha) kesik paraboloid ishlatilgan. 

Bu  qaytargichning  gorizontal  yo‘nalishda  ishlaydigan  qismlarining  yuzini  ancha  oshishiga  va  yaqinni 

yoritish rejimidagi yorug‘lik taqsimlanishini sezilarli darajada yaxshilanishiga olib keladi. Bundan tashqari,  

to‘g‘ri    burchakli    faralar  vertikal    o‘lchamlarining  nisbatan  kichik  bo‘lishi  avtomobilning  aerodinamik 

xususiyatlarini  yaxshilaydi,    yonilg‘i  tejamkorligini  oshiradi.    Shu  bilan  birga  tayyorlash  texnologiyasini 

nisbatan  murakkabligi,    tannarxi  balandligi  va  o‘rnatilish  uchun  kattaroq  joy  talab  qilinishi  bu  turdagi  

faralarning kamchiligi hisoblanadi. 

   Oxirgi  vaqtda  avtomobillarda  to‘g‘ri  burchakli  faralar  asosida  tayyorlangan  blok-faralar    tobora  keng 

tadbiq topmoqda. Blok-faralar bitta korpusda avtomobilning oldingi yorug‘lik asboblarining hammasini yoki 

asosiy qismini birlashtiradi. Blok-faralarning tarqatgichi umumiy yoki qo‘shma konstruktsiyaga ega bo‘lishi 

mumkin. Blok-faralarni turli avtomobillar  uchun  unifikatsiya  qilib   bo‘lmasligi   asosiy  kamchilik  deb  

hisoblanadi. Avtomobilning  o‘ng va chap tomonidagi blok-faralarni o‘zaro almashtirilib bo‘lmaydi. 

   AQSH,  YAponiya    va  boshqa  bir  qator  mamlakatlarda  doira  va  to‘g‘ri  burchak  shaklidagi  faralarning 

optik  elementlari  ajralmas,  yaxlit  lampa-fara  ko‘rinishida  yasaladi.  Bu  optik  asboblarning  qaytargichi  va 

tarqatgichi  shishadan  tayyorlanadi.  Qaytargich  yuzasi  alyumin  bilan  qoplanadi,  unga  cho‘g‘lanish  tolalari 

o‘rnatiladi.  Shundan  keyin,  qaytargich  bilan  tarqatgich  bir-biriga  payvandlanadi,    hosil  bo‘lgan  kolbadan 

havo so‘rib tashlanib, u butunlay kavsharlab qo‘yiladi. 

   Dunyoda yildan-yilga yonilg‘i taqsilchiligining kuchayib borishi, konstruktorlar oldiga avtomobillarning 

havo  oqimiga  bo‘lgan  aerodinamik  qarshiligini  kamaytirish  masalasini  qo‘ydi.  Bu  muammoni  hal  qilish, 

avtomobilning oldingi  qismini toraytirish va faralarning balandligini 120...150 mm dan 60 ... 90 mm gacha 

kamaytirilishini  talab  qiladi.  Bu  talablar  faraning  konstruktsiyasida    an’anaviy  yorug‘lik-optik  sxemalarni 

ishlatishga  yo‘l  bermaydi,  chunki  bu  holda  yorug‘lik  oqimini  saqlab  qolish  uchun    qaytargichlarning 

chuqurligini  ancha  oshirish  kerak  bo‘ladi  va  bu,  ma’lum  texnologik  qiyinchiliklarni  tug‘diradi.  Bundan 

tashqari,  an’anaviy  yorug‘lik-optik  sxemalarda  ishlatiladigan    nur  taqsimlagich-larni  vertikal  tekislikka 

nisbatan 25

o

 dan ortiq burchak bilan o‘rnatilishi, ularning ishini buzilishga olib keladi. 



   Zarur  yorug‘lik  oqimini  saqlash  va  avtomobilning  aerodinamik  qarshiligini  kamaytirishdek,  bir-biriga 

qarshi  muammolar  printsipial  yangi  konstruktsiyaga  ega  bo‘lgan  faralarni  ishlab  chiqilishiga  olib  keldi. 

"Lukas" (Buyuk-Britaniya)  firmasi  tomonidan faraning yangi konstruktsiyasi taklif qilinib, unda qaytargich 

ikki yoki uchta kesik paraboloidlar yig‘masi  ko‘rinishida  ishlangan. Bu paraboloidlarning  fokus masofasi 

har xil (20 va 40 mm) bo‘lgani bilan ularning  fokuslari  bir  nuqtaga keltirilgan. 

7.5-rasm. Gomofokal faraning optik tizimining cxemasi 

a – yoruo’lik nurlarini tarqalish yo’nalishlari;  b-qaytargichning yig’ilgan holati  

(I, II, III – alohida segmentlar); 1 – lampa, 2 –fokus masofasi kichik qaytargich,  



3 - fokus masofasi katta qaytargich, 4 - tarqatgich 

 

 




 

84 


   Yuqorida  keltirilgan  printsipga  asoslangan  qaytargichlar  

"gomofokal" 

qaytargichlar 

deb 


ataladi. 

Gomofokal 

yorug‘lik-optik  printsipdan  foydalanib,  har  xil  fokusli 

qaytargichning  alohida  bo‘laklarini  tanlab  olib,  shunday 

qaytargich  yig‘ish mumkinki, u yaqinni  va uzoqni yoritish 

rejimlaridagi  zarur  yorug‘lik  taqsimlanishini  faqat 




Download 4,29 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   90   91   92   93   94   95   96   97   ...   108




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish