Ekspluatatsiyasi instituti transport vositalari kafedrasi transport vositalarining elektr

6.5. Akkumulatorni  zaryad rejimini nazorat  qilish asboblari 

 

  Akkumulatorlar  batareyasining  zaryadlash  rejimini  nazorat  qilish  bir  vaqtning  o‘zida  generator  va  rele-

rostlagichning  texnik  holatini  ham  nazorat  qilish  imkoniyatini  beradi.  Zaryadlash  rejimini  nazorat  qilish 

ampermetr,  voltmetr  yoki  signal  lampa  yordamida  amalga  oshirilishi  mumkin.  Ampermetr  zaryadlash 

zanjiriga  ketma-ket,  ya’ni  akkumulator  va  generatorning  musbat  qutblari  orasiga  ulanadi.  Avtomobil 

ampermetrlari  elektromexanik  asboblar  turkumiga  mansub  bo‘lib,  ularning 

elektromagnitli yoki magnitoelektr turlari mavjud. 

   Elektromagnitli  yoki  qo‘zg‘almas  magnitli  ampermetrlar  sodda  tuzilishiga 

ega  bo‘lganligi  sababli  kengroq  tatbiq  topgan.  Ampermetr  (6.9-rasm)  asos  4, 

doimiy magnit 3, jezdan tayyorlangan o‘tkazgich 1, yakorcha 5 va strelka 2 dan 

iborat. Asbob zanjirida tok bo‘lmaganda yakorcha 5 doimiy magnit yo‘nalishi 

bo‘ylab  gorizontal  holda  bo‘ladi  va  strelka  ko‘rsatkich  shkalasining  o‘rtasida, 

ya’ni 0  belgisi  ro‘parasida  turadi.  Asos  4  va  jez  o‘tkazgich  1  orqali  tok  o‘ta 

boshlasa, uning atrofida hosil bo‘lgan magnit maydon ta’sirida yakorcha 6 va u 

bilan birga strelka 1 tok yo‘nalishiga ko‘ra u yoki bu tomonga og‘a boshlaydi. 

Agar  strelka  o‘ng  tomonga  og‘sa  zaryadlanish,  chap  tomonga  og‘sa, 

razryadlanish jarayonini ko‘rsatadi. O‘tayotgan tokning qiymati qanchalik katta 

bo‘lsa, strelkaning burilish burchagi shunchalik ko‘p bo‘ladi. 

   Generator  qurilmasi  haydovchi  kabinasidan  uzoqroq  joylashgan  bo‘lsa 

(masalan, LAZ avtobuslari) yoki generatorlarning quvvati va o‘lchanadigan tok 

qiymati  katta  bo‘lgan  hollarda,  kesim  yuzi  katta  bo‘lgan  simlarni  kamroq 

ishlatish  maqsadida  magnitoelektr  tizimga  mansub,  qo‘zg‘aluvchi  magnitli 

ampermetrlar  qo‘llaniladi.