Ekspluatatsiyasi instituti irisbekova mavluda narinbayevna xalqaro logistik

boshdan-oyoq konosamentni 
beradi – va shu asosda o‗zining 
harakatlari va jalb qilinadigan agentlar va subpudratchilarning harakatlari uchun 
to‗liq javobgarlikni zimmasiga oladi.
Shuningdek tashish operatorlarining (logistik provayderlarning) yuridik 
maqomini belgilash va unifikatsiyalashga ―Xalqaro savdo palatasining aralash 
tashishlarning hujjatlariga tegishli bo‗lgan unifikatsiyalangan qoidalari‖ (№ 298 
nashr), BMT ning dengiz orqali tashishlar to‗g‗risida 1978 yildagi konvensiyasi 
(Gamburg qoidalari), Xalqaro savdo palatasining hujjatli akkreditivlar uchun 
unifikatsiyalangan qoidalari (№ 500 nashr), Konosamentni qo‗llash to‗g‗risidagi 
ba‘zi bir qoidalarni unifikatsiyalash to‗g‗risidagi Gaaga va Gaaga-Visbiy qoidalari 
(1971 yil) katta hissa qo‗shgan [18, 98–103 betlar]. 
Shunday qilib, keyingi o‗n yilliklarda xalqaro logistika sferasida ishlaydigan 
kompaniyalarning faoliyatini reglamentlaydigan huquqiy baza shakllangan. 
Ko‗pgina davlatlar o‗zlarining ichki qonunchiligini o‗zgartirgan, uni xalqaro 
talablarga moslab transformatsiyalagan.
Shuni qayd qilish lozimki, korxonalarning tashqi iqtisodiy faoliyatini amalga 
oshirishda shartnomaviy o‗zaro munosabatlarning asosi yuklarni xalqaro tashish 
shartnomasi va xalqaro oldi-sotdi shartnomasi bo‗lib hisoblanadi. Keyingisi 
asosida, xususan, korxonaning boshqa davlatlardagi kontragentlar bilan tashqi 
savdo tovar almashinishi amalga oshiriladi.
Xalqaro tashish
deganda ikkita va undan oshiq davlatlar o‗rtasida bu davlatlar 
o‗rtasidagi xalqaro kelishuvlar bilan o‗rnatilgan shartlar asosida bajariladigan 
yuklarni tashish tushuniladi. Yuklarni xalqaro tashishlar temir yo‗l, avtomobil, 
havo va dengiz transporti bilan amalga oshiriladi.
Ushbu sferada huquqiy tartibga solish tashishlarning asosiy masalalarini xalqaro 
kelishuvlar – transport konvensiyalari vositasida hal qilishni ko‗zda tutadi, ular 
yuklarni xalqaro tashish shartlarini bir qiymatli tarzda belgilaydigan 
unifikatsiyalangan me‘yorlarni o‗z ichiga oladi: 
-
 
tashish hujjatlariga qo‗yiladigan talablar; 
-
 
yukni tashishga qabul qilish va belgilangan punktda uni berish tartibi; 

---

219 
-
 
tashuvchining javobgarligi; 
-
 
tashuvchiga da‘volar va arizalarni taqdim qilish protsedurasi. 
Bir qiymatli moddiy-huquqiy me‘yorlar bo‗lmagan taqdirda transport 
konvensiyalarining me‘yorlari va milliy qonunchilik me‘yorlari amal qiladi. 
Yuklarni xalqaro tashish shartnomalarini tuzishning spetsifikasi ko‗rib 
chiqilayotgan tashishda foydalaniladigan transport vositalarining turlari va
ularning kombinatsiyalariga bog‗liq bo‗ladi.