Ekspluatatsiyasi instituti irisbekova mavluda narinbayevna xalqaro logistik

Xalqaro oldi-sotdi shartnomasi 
–
 
bu kelishuvdagi bir tomon (sotuvchi) 
shartnomada ko‗rsatilgan tovarni (yoki kelishilgan boshqa predmetni) boshqa 
tomonga (xaridorga) berish majburiyatini zimmasiga olganligini, ikkinchi tomon 
esa, o‗z navbatida tovarni qabul qilib olish va tovar uchun belgilangan haqni 
to‗lash majburiyatini zimmasiga olganligini tasdiqlaydigan hujjatdir.
Ikkala tomon (eksportyor va importyor) bitimning barcha shartlari bo‗yicha 
kelishuvga erishganda shartnoma tuzilgan deb hisoblanadi. 
Xalqaro oldi-sotdi shartnomalarining quyidagi turlari ajratiladi: 
– bir martalik yetkazib berish shartnomasi – belgilangan sanaga (muddatga, 
davrga) kelishilgan miqdordagi tovarni yetkazib berish bo‗yicha kelishuv; 
– davriy yetkazib berish shartnomasi, shartnomaning shartlarida ko‗rsatilgan - 
qisqa muddatli (odatda bir yil) va uzoq muddatli ((5-10 yil, ba‘zan undan ham 
ko‗p) davr mobaynida tovar partiyalarining ma‘lum bir miqdorini muntazam 
(davriy ravishda) yetkazib berishni ko‗zda tutadi; 
– asbob-uskunalar jamlanmasini yetkazib berish shartnomalari asbob-
uskunalarning eksporteri, xaridor-importer va asbob-uskunalarni jamlashda 
ishtirok etadigan ixtisoslashtirilgan firmalar o‗rtasida bog‗lanishlarning 
bo‗lishini ko‗zda tutadi; 
– tovar uchun haq to‗lashga bog‗liq ravishda pul shaklida haq to‗lanadigan 
shartnomalar va tovar shaklida (to‗liq yoki qisman) haq to‗lanadigan shartnomalar 
farqlanadi.
Ikki yoki undan ko‗p tomonning ularning ishlab chiqarish va xo‗jalik faoliyati 
(savdo faoliyatini ham o‗z ichiga olgan holda) jarayonida tuziladigan tashqi savdo 

---

220 
bitimlari, qoidaga ko‗ra, yozma ravishda shartnoma bilan rasmiylashtiriladi. 
Shartnomadan vujudga keladigan munosabatlar shartnoma munosabatlari, 
tomonlarning shartnomadan kelib chiqadigan majburiyatlari esa – shartnoma 
bo‗yicha majburiyatlar deb ataladi.