Ekspluatatsiyasi instituti irisbekova mavluda narinbayevna xalqaro logistik

8.3. Xalqaro yetkazib berishlar zanjirlari xalqaro logistikaning ob‘ekti 
sifatida 
Zamonaviy bozor iqtisodiyotida raqobat muhitining bo‗lishi unda faoliyat 
ko‗rsatayotgan korxonalarni faqatgina o‗zining biznesini emas, balki yetkazib 
berishlar zanjirini boshqarish zarurligi, ya‘ni zanjir bo‗yicha yuqorida joylashgan 
va korxonaning logistik tizimini kiruvchi moddiy oqimlar bilan ta‘minlaydigan 
(xomashyo, boshlang‗ich materiallar, butlovchilar va hokazolar ko‗rinishida) 
korxonalar tarmog‗ini ham, zanjir bo‗yicha quyida joylashgan va mos keluvchi 
mahsulotni chiquvchi moddiy oqimlar ko‗rinishida iste‘molchiga yetkazib berish 
va sotishdan keyingi xizmat ko‗rsatish uchun javob beradigan korxonalar 
tarmog‗ini ham boshqarishda ishtirok etish zarurligi to‗g‗risidagi xulosaga kelishga 
majbur qiladi.
Yetkazib berishlar zanjiri 
deganda yetkazib beruvchidan oxirgi iste‘molchiga 
boradigan moddiy, axborot, moliya va servis oqimlarini birgalikda nazorat qilish, 

---

210 
boshqarish va takomillashtirishni amalga oshiraligan o‗zaro bog‗langan va bir-
biriga bog‗liq bo‗lgan tashkilotlar tarmog‗i tushuniladi [6, 28-bet]. 
Yetkazib berishlar zanjirini boshqarishda asosiy urg‗u bu zanjirning barcha 
ishtirokchilari uchun yanada yaxshiroq natijalarga erishish maqsadida o‗zaro 
munosabatlarni boshqarishga beriladi. Samarali yetkazib berishlar zanjirlari o‗zaro 
ishonch tamoyiliga asoslanadigan optimal foydali echimlarni qidirish yo‗li bilan 
boshqariladi.
Keyingi yillarda butun dunyoda yetkazib berishlar zanjirlarini boshqarish 
tizimlarining (SCM) shiddat bilan joriy qilinishi kuzatilmoqda. Keyingi o‗n yilda 
bunday tizimlarni joriy qilish loyihalariga qo‗yilgan investitsiyalar milliardlab 
dollarni tashkil qiladi. YAxshi yo‗lga qo‗yilgan yetkazib berishlar zanjiri 
rejalashtirish tizimini takomillashtirish, ombor zahiralarini optimallashtirish, 
yetkazib berishlarni o‗z vaqtida amalga oshirish, taklifning talabga muvofiqligini 
ta‘minlash, xarajatlarni kamaytirish, va bularning oqibati sifatida, kompaniyaning 
bozordagi mavqeini oshirishga ko‗maklashadi [1, 42-bet].