Эгамбердиева Т

Номоддий маданий мерос
Номоддий маънавий мерос соҳасидаги қуйидаги тадбирлар ЮНЕСКО билан ҳамкорликда ўтказилган:
■■ «Фолклорни ва анъанавий маданиятни сақлаш» бўйича минтақавий анжуман (Тошкент, 1998 йил октябр);
■■ 2002-2005 йилларда «Бойсун баҳори» фолклор фестиваллари ва «Бойсун маданий мероси» мавзусидаги минтақавий илмий анжуман (2005 йил 19-21 май, Бойсун);
■■ 2005-2007 йилларда (ЮНЕСКО/Япония жамғармаси кўмагида) амалга оширилган Бойсун маданий макони ва Шашмақом мусиқаси бўйича ҳужжатлаштириш лойиҳалари;
■■ 2004-2005 йилларда ЮНЕСКОнинг Қатнашув дастури доирасида «Ипак йўли ҳикоялари» ва «Ипак йўли ривоятлари» китоблари чоп этилди;
■■ Ҳар йили Халқаро она тили кунини нишонланишига бағишланган давра суҳбатлари ташкил этилади (21 феврал);
■■ Номоддий маданий меросни сақлаш бўйича шаҳарлараро ҳамкорлик тармоғи мувофиқлаштирилди (2005-2007 йиллар).
ЮНЕСКО Бош анжуманининг 32-сессиясида Номоддий маданий меросни муҳофаза қилиш бўйича халқаро конвенция қабул қилинди (2003 йил). Мазкур конвенция кучга киришидан аввал ЮНЕСКО томонидан Инсониятнинг оғзаки ва маънавий мероси дурдоналари номли дастури 2001-2003 йилларда амалга оширилган.
Ўзбекистон Республикаси мазкур конвенцияга 2008 йилда қўшилди ва маданий меросни муҳофаза қилиш бўйича амалдаги қонунчилигига тегишли ўзгартиришлар ва қўшимчалар киритди. Ҳозирги кунгача Ўзбекистон Республикасидан мазкур конвенция доирасидаги Инсониятнинг номоддий маданий мерос репрезентатив рўйхатига қуйидаги номзодлар киритилган:
■■ «Бойсун минтақаси маданий муҳити» (2001 йилда эълон қилинган Инсониятнинг оғзаки ва номоддий маданий мероси дурдонаси);
■■ «Шашмақом мусиқаси» (2003 йилда эълон қилинган Инсониятнинг оғзаки ва номоддий маданий мероси дурдонаси, Ўзбекистон ва Тожикистон қўшма номзод);
■■ «Катта ашула» (2009 йил);
■■ «Наврўз» (2009 йил, Ўзбекистон, Озарбайжон, Ҳиндистон, Эрон, Қирғизистон, Покистон, ва Туркия қўшма номзоди).
2009 йилда, Осиё ва Тинч океани минтақасидаги ЮНЕСКО маданий маркази (АССЮ, Токио, Япония) томонидан ўтказилган маҳалла доирасида номоддий маданий меросни муҳофаза қилишда энг яхши тажриба бўйича иккинчи танловида Ўзбекистон Республикаси «Катта ашула» номзодномаси билан иштирок этди. Танловнинг халқаро ҳайъат қарорига мувофиқ «Катта ашула» номзодномаси ғолиб деб эълон қилинди.
Фонд форум жамғармасининг ташаббуси билан номоддий маданиятни сақлаш ва авлодларга етказиб бериш мақсадида ташкил этилган кенг қамровли лойиҳа – «Асрлар садоси» анъанавий маданият фестивали халқимизнинг анъана ва удумлари, амалий санъати ва миллий ошхонаси, халқ оғзаки ижоди каби йўналишларининг турфа ва хилма-хил эканлигини намоён этади. Ушбу фестивал ҳар йили мамлакатимизнинг турли маданий ва тарихий марказларида турли мутаҳассислар, олимлар ва халқаро меҳмонлар иштирокида ўтказилади.
2008 йилда Фестивал Шаҳрисабз яқинида, 2009 йилда эса Тошкент вилоятида ўтди. 2009 йилдан бошлаб «Асрлар садоси» анаъанавий санъат Фестивали ЮНЕСКО хамкорлигида ўтказилмоқда. 2010 йили Фестивал Хивада Ичан-Қалъа тарихий ёдгорлиги ҳудудида ўтказилди. 2011 йили «Асрлар садоси» Буҳоро шаҳрида бўлиб ўтди. 2012 йилда "Асрлар садоси" анъанавий маданият фестивали Қорақалпоғистон Республикаси Элликқалъа туманидаги қадимий Тупроққалъа ёдгорлигида ўтказилди. Олтинчи "Асрлар садоси" анъанавий маданият фестивали 2013 йил 4-5 май кунлари Навоий вилоятининг Сармишсой қишлоғида бўлиб ўтди¹.