Ecologiya MurodovSh lot doc

7.2-rasm. Tabiiy hodisalarning sinxronligi va 

metaxronligi. 

a-galotsenada cho’llanish va botqoqlanish sinxronligi; 

b-torf qatlami chegarasining metaxronligi. 

 

7.5  Nurlanish  va  maydon

.  Har  xil  turdagi  nurlanish  va 

fizik  maydonlar  evolyutsion  jarayonlarga  ta‘sir  etadigan  muhim  

tashqi omillardan hisoblanadi. Ulardan ko’pchiligi elektromagnitli 

tabiatga 

ega. 

Barcha 

nurlanishlar 

ionlashtiruvchi 

va 

ionlashtirmaydiganlarga  bo’linadi.  Ionlashtiruvchi  nurlanishlar 

rentgen, gamma- va kosmik nurlanishdan iborat. Bu ko’rinishdagi 

nurlar  energiyaga  ega  bo’lib,  u  atomlarning  ionlarga  aylanishi 

elektronlarni  bo’shashi  uchun  yetarli,  bu  esa  organizm 

93 

108 

---

www.qmii.uz/e-lib 

 

www.qmii.uz/e-lib 

 

  energetikasi mos tushganda u muvozanat holatiga ega bo’ladi. 

F.E.Klementsga  ko’ra, o’simliklar  rivojlanishining  ketma-

ketligi  beshta  davrga  bo’linadi:  birinchi  davr  -  substrat  yuzasida 

paydo  bo’lishi;  ikkinchi  davr  –  migratsiya,  o’simliklarda  urug’ 

paydo  bo’lishi;  uchinchi  davr  –  urug’ning  o’sishi;  to’rtinchi  faza 

qarama - qarshi harakat davri, ya‘ni o’simlikning unib chiqishi va 

uning  atrof  muhitga  ta‘siri;  beshinchi    davr  –  o’zini  tutib  olish, 

populyatsiya  turlari  yashash  joyi  sharoiti  bilan  mos  holatga 

kelishi.