Ecologiya MurodovSh lot doc

6.7 Rezistent va elastik barqarorlik

.     

 

 Shunday  qilib,  ekotizimning  barqarorligi  deganda, 

tashqi  ta‘sir  natijasida  muvozanat  holatidan  chiqarib, 

boshlang’ich holatga qayta olish xusuyati tushuniladi. 

 

Har  qanday  ekotizim  bunday  ta‘sirning  mezonli  chegarasi 

bilan  tavsiflanadi.  Bu  chegara  rezistent  barqarorlik  miqdorini 

belgilaydi  (6.3  -  sxema).  Boshqacha  qilib  aytganda,  rezistent 

barqarorlik  –  o’zini  tuzilishi  va  faoliyatining  o’zgarishiga, 

buzilishiga qarshilik ko’rsatuvchi ekotizim xususiyatidir. 

Ekotizim  boshlang’ich  holati  buzilgandan  keyin,  o’z 

holatiga  tez  yoki  sekin  qaytishi  mumkin  (yoki  agar  mezon 

chegarasi buzilgan bo’lsa, umuman qaytmasligi mumkin). Bunday 

vaqtinchalik  tavsif  elastik  barqarorlik  deb  ataladi  (6.3  -  sxemaga 

qarang). 

Barqarorlikning  ikki  turi  ham  teskari  bog’langan. 

Sekvoyadan  tashkil  topgan  kaliforniya    o’rmonlarining  daraxtlari 

po’stlog’i  qalin  (30  smgacha)  bo’lganligi  uchun  yong’inga 

chidamli  (yuqori  rezistent  barqarorlik),  lekin  yonib  ketsa  juda 

sekin  tiklanadi  (bunday  o’rmonning  100  hatto  1000  yilda 

tiklanishi  uning  past  elastik  barqarorligini  ko’rsatadi).  Ingichka 

daraxtlar  oson  yonib  ketadi  (past  rezistent  barqarorlik),  lekin  tez 

tiklandi (yuqori elastik barqarorlik).