Ecologiya MurodovSh lot doc

2.7  Ekologik  qoida  va  printsiplar.

    Ekologik  qoida  va 

printsip  qonundan  hajmi  kichikligi,  cheklangan  qo’llanish  sohasi 

bilan ajralib turadi. Qoida-organizmlarni muhit bilan o’zaro aloqa 

me‘yorlari,  tabiiy-tarixiy  qonunlarini  belgilaydi.  Misol  uchun 

mustasnolik  printsipini  (G.F.Gauze) olib  ko’raylik.  Bu  printsipga 

ko’ra,  ikkita  turning  ekologik  talabi  o’xshash  bo’lsa,  bir  joyda 

(biotopda)  mavjud  bo’lishi  mumkin  emas.  Ularning  mavjudligi 

yoki fazoda (bitta biotopda yashashi) yoki vaqt bo’yicha (masalan 

biri kunduzgi, boshqasi kechki hayot shaklida) ajratilgan.       

 

Ekologik  qoidalar  ichida  geografik  almashtirish  qoidasini 

alohida  ta‘kidlash  lozim  (bu  qonuniyatni  D.Jordon  vikariatning 

qoidasi  deb  ham  yuritadi).  Yaqin  qondosh  bo’lgan  hayvonlar  bir 

biridan  qochmaydi, 

ya‘ni  aralash  hududlarni  tanlaydi. 

Qarindoshlik  shakli  esa  qoidaga  ko’ra  vikarirlanadi  (geografik 

40 

---

www.qmii.uz/e-lib 

 

www.qmii.uz/e-lib 

 

  

 

BBK 57.026 

E-40                                                                                      ISSNS-7245-1108-8.                                                    

UDK 547                                                                                ISBNS-093-003-1;