M ustaqil Davlatlar
H am do‘stligining
tashkil etilishi
nemis davlatining birlashishiga ham to ‘sqinlik qilmadi. Aksincha, G erm aniya
birlashgandan so‘ng 1990-yilning 9-noyabrida SSSR va G F R o ‘rtasida yaxshi
qo ‘shnichilik, sherikchilik va ham korlik t o ‘g ‘risida sh artn om a im zolandi.
SSSR Sharqiy Yevropadan o ‘z q o ‘shinlarini olib chiqib keta boshladi. AQSH
va uning ittifoqchilari 1991-yili Iroqning o ‘zboshim chaligiga qarshi harbiy
kuch ishlatganida SSSR o ‘z ittifoqchisi Iroqni q o ‘llab -q uw atlam ad i. 1990-
yilning noyabrida Parijda Yevropada oddiy qurol-yarog ‘ va qurolli kuchlar
sonini qisqartirish to ‘g ‘risidagi shartnom a im zolandi. Yevropada xavfsizlik
va ham korlik kengashi qatnashchilari b o ‘lgan davlatlar Yevropa uchun Parij
X artiyasini qabul qildilar. U nda davlatlararo m unosabatlarning Xelsinki
tam oyillari tasdiqlandi. Shu tariqa «sovuq urush» barham topa bordi. 1991-
yilda SSSR ning qulashi bilan «sovuq urush» tugadi.
Lekin AQSH — Rossiya ziddiyatlari davom etm oqda.
XX asrdagi so‘nggi o ‘n yillikning eng yirik voqeasi
SSSR ning qulashi b o ‘ldi. 1991-yil 8-dek ab rd a
Rossiya, U kraina va Belorussiya rahbarlari M insk
shahridagi uchrashuvlarida SSSR tarqatib yubo-
rilganligini e i o n qildilar. Buning sababi — aynan shu uch davlat 1922-
yilning 3 0-dekabrida SSSR ni tashkil etgan edilar. Ayni paytda bu uch
davlat rahbarlari M ustaqil Davlatlar H a m d o ‘stligi (M D H ) ni tashkil etgan-
liklarini ham m a iu m qildilar. Sobiq ittifo q d o sh respu blik alard an yana
sa k k iz ta si, sh u ju m la d a n 0 ‘z b e k is to n R e sp u b lik a si M D H h a q id a g i
shartnom ani im zoladilar. Dunyo ham jam iyati Rossiya Federatsiyasini sobiq
SSSR ning qonuniy vorisi, deb tan oldi. Rossiya Federatsiyasi sobiq SSSR
im zolagan shartnom alarga rioya qilish m ajburiyatini o ‘z zim m asiga oldi.
B M T va uning Xavfsizlik Kengashida S SS R ning o ‘rnini egalladi. SSSR
tarqalib ketgach, uning yadro qurollari to ‘rt davlat (U k raina, Belorussiya,
Rossiya va Q o zogiston) hududida qoldi. X alqaro ham jam iyat ularning yagona
Rossiyada to ‘planishi choralarini k o i d i va bunga erishdi.
S SSR ning qulashi jahondagi siyosiy vaziyatni tubd an o ‘zgartirib yubordi.
D unyoning ikkiga b o iin ish i barham topdi. A Q SH dunyoning yagona « o ia
buyuk» davlati b o iib qoldi. AQSH prezidenti J. Bush o ‘z xalqini «sovuq
urush» da erishilgan g ‘alaba bilan q iz g in tabrikladi.
90-yillar xalqaro hayotda k o ‘p millatli davlatlar-
ning parchalanishi va milliy davlatlarning vujudga
kelishi bilan h a m ajralib tu rad i. C h u n o n c h i,
Chexoslovakiya va Yugoslaviya b o iin ib ketdi. Chexoslovakiya 1993-yilning
1 -y a n v a rid a C h e x iy a va S lovakiya d a v la tla rig a a jra ld i. Y u go slav iy a
b o iin g u n ig a q ad a r 6 respublikadan iborat edi.
1991-yil iyun oyida Xorvatiya, Sloveniya va M akedoniya o ‘z m ustaqil-
ligini e i o n qildilar. 1992-yilning yanvar oyida Bosniya va G ersegovina
ajralib chiqdi. Serbiya va C hernogoriya esa Yugoslaviya Ittifoqi (Y ul)
d avlatini tu zd ilar. Y ugoslaviyaning p a rc h a la n ish ja ra y o n i yan a davom
Do'stlaringiz bilan baham: