Q o ‘shilm aslik
harakati
imzoladi. 1955-yilda esa «Atom urushini» tayyorlashga qarshi jah on xalqlariga
m urojaat qabul qildi. U ni 650 m ln dan ortiq kishi im zoladi. Bu m urojaat
barcha m am lakatlarda atom quroli zaxiralarini y o ‘qotishni va uni ishlab
chiqarishni darhol to ‘xtatishni talab qilgan edi. K eyinchalik yadro quroli
xavfi xususida xalqaro shartnom alarning im zolanishida, tinchlik harakati-
da JT K ham m uhim rol o ‘ynagan. 1986-yil oktabrda Kopengagen shahrida
(D aniya) tinchliksevar kuchlarning xalqaro tinch lik yiliga bag‘ishlangan
ja h o n kongressi o ‘tkazildi. Kongress «T inchlikni va insoniyat kelajagini
saqlab qolaylik» shiori ostida o ‘tdi. Kongress ishida jah o n n in g 136 m am la-
k a tid a n 2,5 m ingga yaq in delegat q atn ash d i. K ongress « K opengagen
chaqirig‘i» nom li hujjatni qabul qildi. U nda yadro quroli poygasini to ‘xtatish,
kosm osda yadro quroli b o iish ig a y o i q o ‘ymaslik talab etilgan edi.
1961-yil 1—6 -sentabr kunlari Belgrad shahrida
Osiyo va A frikaning 25 davlati K onferensiyasi
b o iib o id i.
Bu konferensiya tufayli «Q o‘shilm aslik harakati» deb atalgan harakat
vujudga keldi. X o ‘sh, bu q an d a y h a ra k a t edi? Bu — tu rli tizim d ag i
davlatlarning tin ch -to tu v yashashi tarafdori b o ig a n , m ustam lakachilikning
batam om va abadiy barham topishi u chun kurashadigan, harbiy-siyosiy
b lo k la rg a q o ‘s h iIm a y d ig a n , u la rn i q o ra la y d ig a n , y a d ro q u ro lin in g
taqiqlanishi, dunyoda iqtisodiy tenglik uchun kurashadigan harakat edi.
Q o‘shilmaslik harakatining vujudga kelishida H indiston, Yugoslaviya, M isr
tashabbuskor b o id i. Ularni buyuk davlatlar o ‘z o ‘rtalaridagi mojarolarga Osiyo,
Afrika va Lotin Am erikasi davlatlarini ham tortishga zo ‘r berib intilayotgan-
ligi qattiq tashvishlantirgan edi. Q o ‘shilm aslik harakati qatnashchilari ku-
c h a y g a n x a lq a r o k e s k in lik va q u r o lla n is h p o y g a si u c h u n A Q S H
va SSSR ning birday m as’ul ekanligini ta ’kidladilar.
60-yillardan boshlab sovet — xitoy m unosabatlari
keskinlasha bordi. X itoy rahbariyati SSSR ning
k ic h ik ukasi b o i i s h n i ista m a y q o ‘y di. U la r
m ustaqil siyosat yuritishga intildilar. D unyo shu
davrgacha ikkiga b o iin g a n b o is a , Xitoy rahbarlari «U chinchi dunyo naza-
riyasi»ga katta e i i b o r bilan qaray boshladilar. U ch inchi dunyo deyilganda
Osiyo, Afrika va Lotin A m erikasining m ustaqillikdan so ‘ng rivojlanayotgan
davlatlari tu shunilar edi. XXR rahbariyati ana shu dunyoning liderligiga
d a ’vo qilib chiqdi. SSSR — X itoy m unosabatlarid agi keskinlik to b o ra
chuqurlashib bordi. O xir-oqibatda bu 1969-yilda sovet — xitoy chegarasida
qurolli to ‘qnashuvga olib keldi.
AQSH esa V etnam da olib borayotgan urushning istiqbolsizligini anglab
yetdi. Bu om illar SSSR va A Q S H ni o ‘zaro m unosabatlardagi keskinlikni
yum shatishga m ajbur etdi. Bu xalqaro keskinlikning yum shashi u ch un asosiy
omil b o id i. Ikkinchidan, xalqaro keskinlikning yum shashida G F R n in g o ‘sha
davrdagi rahbari V. B randtning xalqaro voqealarni ziyraklik bilan baholay
Do'stlaringiz bilan baham: