Yaqin Sharq mojarosi
b o iish g a intilishlarini q o ila b -q u w a tla y boshladi.
146
Hindiston va
Hindixitoydagi ahvol
Ayni paytda B M T liam 1947-yil 29-noyabrda Falastinda ikkita davlat
tashkil etilishi (Isroil va Falastin) haqida q aro r qabul qildi. D unyoning
turli burchaklaridan m ing-m inglab yahudiylarning Falastinga k o ‘chib kelishi
arab va yahudiylar o ‘rtasida nizoni kuchaytirdi. 1948-yil 14-m ayda lsroil
davlati (yahudiylar davlati) tashkil etildi-yu, lekin F alastin davlati tashkil
etilm ay qoldi. Bu esa birinchi arab — isroil urushini keltirib chiqardi. Falastin
hududi lsroil to m o n id an bosib olindi. 1949-yilda BM T urush harakatlari-
ning to ‘xtatilishiga erishdi. Biroq Falastin — Isroil janjali davom etdi.
1947-yilda Buyuk Britaniya H indistonga m usta-
qillik berishga qaro r qildi. Biroq inglizlar H in-
distondan chiqib ketish oldidan uni diniy belgiga
ko ‘ra ikkiga — H indiston va Pokistonga — b o ‘lib yubordilar. Shu tariqa
keyinchalik qator qurolli to ‘qnashuvlarga olib kelgan H indiston — Pokiston
m ojarosiga zam in yaratildi. Bu m ojaroda SSSR H in d isto n tarafini ola
boshladi.
T ez orada H indixitoyda ham qaram a-qarshilik o ‘chog‘i vujudga keldi.
Bunga SSSR va XXR ning yer yuzi m intaqa xalqlari m illiy-ozodlik urushini
q o ‘llab-quvvatlashi h am d a ularni o ‘z t a ’sir do iralarida saqlab turishga
intilishlari sabab b o id i. C h u n o n ch i, 1945-yil 2-sentabr kuni V etnam D e-
m o k ra tik R espublikasi tu zilg an lig i e i o n q ilin d i. H o k im iy a t tep asig a
kom m unistlar kelishdi. Bu hol Fransiyani tashvishga solib q o ‘ydi. U o ‘z
m ustam lakachilik tartib larin i tiklash m aqsadida V etnam ga qarshi urush
harakatlarini boshladi. Laos va K am bojada m ustam laka tartib in i tikladi.
H indixitoy xalqlari fransuz m ustam lakachilarig a q arsh i o zo d lik urushi
boshladilar. Bu urush 1954-yilda g‘alaba bilan yakunlandi.
1954-yilning aprel-iyul oylarida Jenevada H indixitoyda tin chlik o i n a -
tish g a b a g is h la n g a n k o n fe re n siy a b o i i b o i d i . F ra n siy a H in d ix ito y
davlatlarining m ustaqilligini tan oldi va o ‘z q o ‘shinlarini bu h u d u d d an olib
chiqib ketish m ajburiyatini oldi. Ayni paytda V etnam 2 davlatga (Shim olda
V etnam Demokratik Respublikasi, janubda — Vetnam Respublikasi) b o iin d i.
Bu davrda AQSH yer sharining turli nuqtalarida o ‘z ta ’sir doirasini ku-
chaytirish uchun jo n -jah d i bilan harakat qilardi. Shu m aqsadda u 1951-
yilda A N Z Y U S (Avstraliya, Yangi Zelandiya va AQSH ishtirokida), 1954-
yilda SEATO (A Q SH , Buyuk Britaniya, Fransiya, Avstraliya, Yangi Z e-
landiya, Pokiston, Tailand, Filippin ishtirokida), 1955-yilda S E N T O (E ron,
Turkiya, Pokiston va Iroq ishtirokida) harbiy-siyosiy bloklarini tuzdi. AQSH
kom m unistlar hukm ronligidagi yagona V etnam davlati vujudga kelishiga
aslo to q at qila olm as edi. Shu m aqsadda Shim oliy V e tn a m n i jilovlab
q o ‘yishga b ah o n a qidira boshladi. Tez orada bunday b aho na topildi ham .
1964-yilning avgust oyida V D R ning harbiy-dengiz kuchlari T onkin q o itig ig a
kirgan A Q SH harbiy kem alariga hujum qildi. AQSH bu voqeani o ‘ziga
qilingan agressiya, deb baholadi. A Q SH sam olyotlari V D R hududini bom -
b ard im o n qilishni boshladi. 1965-yildan boshlab esa AQSH qurolli kuchlari
147
Do'stlaringiz bilan baham: |