Е. Б. Бабский, А. А. Зубков, Г. И. Косицкий, Б. И. Ходоров

СИЛЛИҚ МУСКУЛЛАР
Турли органлардаги силлиқ мускуллар функцияси
Юксак даражадаги ҳайвонлар ва одам организмидаги силлиқ мускуллар ички органлар, томирлар ва терида бўлади. Силлиқ мускуллар бир қадар секин ҳаракат қилади ва узоқ тоник қисқаришларга қодир бўлади.
Кавак органлар: меъда, ичак, ҳазм безларининг йўллари, қовуқ (сийдик пуфаги), ўт пуфаги ва бошқалар деворидаги силлиқ мускулларнинг кўпинча ритм билан бир қадар секин қисқариши ўша кавак органлар ичидаги суюқлиқнинг силжиб боришини ва ташқарига чиқарилишини таъминлайди. Ичак мускулларининг маятниксимон ва перистальтик ҳаракатлари бунга мисол бўла олади.
Силлиқ мускулларнинг узоқ тоник қисқаришлари кавак органларнинг сфинктерларида айниқса яққол кўринади; уларнинг тоник қисқариши орган ичидаги суюқлиқнинг чиқиб кетишига тўсқинлик қилади. Бу эса ўт пуфагида ўтнинг ва қовуқда сийдикнинг тўпланиши, тўғри ичакда ахлатнинг шаклланиши, ва шунга ўхшашлар учун зарур шартдир.
Қон томирлари, айниқса артериялар ва артериолаларяинг деворларидаги силлиқ мускулларда ҳам рўй-рост тонус бор. Артериялар деворидаги мускул қаватининг тонуси артериялар диаметрининг катталигини идора этади, шу билан қон босимининг даражасини ва органларнинг қон таъминотини тартибга солади.
Силлиқ мускуллар тонуси ва ҳаракат функциясини вегетатив нервлар орқали келувчи импульслар ва гуморал таъсирлар бошқаради.
Силлиқ мускулларнинг физиологик хусусиятлари
Силлиқ мускулларнинг пластиклиги. Силлиқ мускулнинг жуда пластиклиги, яъни ўз таранглигини ўзгартирмай чўзилишдан кейинги узунлигини зўр бермасдан сақлай олиш қобилияти унинг муҳим хоссасидир. Пластиклиги кам скелет мускули билан рўй-рост пластик силлиқ мускул ўртасидаги тафовутни аниқлаш учун уларни аввалига секин-аста чўзиб, кейин шу чўзувчи юкни олиб қўйиш кифоя. Юк олингандан кейин скелет мускули дарҳол калталанади. Бунга қарама-қарши ўлароқ, силлиқ мускул бирон таъсирот туфайли актив равишда қисқармагунча юк олингандан кейин ҳам чўзилганича қолаверади.
Пластиклик хоссаси кавак органлар, масалан, қовуқ деворидати силлиқ мускулларнинг нормал фаолияти учун жуда катта аҳамиятга эгадир: қовуқ деворларидаги силлиқ мускуллар пластик бўлгани учун қовуқ озми-кўпми тўлганда ичидаги босим нисбатан кам ўзгаради.