-15. /-Ib-/-Ub-/ -De.K- / > yıġup (Trb.) > yıkup
Azerbaycan Türkçesinde -Ib/-Ub öğrenilen geçmiş zaman ekidir. Eski Türkçe isim- fiilin turur şekli, -p gerundiumuna getirilerek birleşik çekim yapılırdı. Bu birleşik çekimden turur yardımcı fiili düşünce -p gerundiumu tek başına öğrenilen geçmiş zaman eki görevini üstlenmiştir. (Sarıkaya, 1998:279-80). Yıkup sözcüğünde -u > -ı sesli daralması söz konusu olup, yıkup> yıkıp şeklini alır.
b)- Fonetik değişime uğramamış sözcük benzeşmeleri;
Aynı şekilde gibi herhangi bir değişime uğramadan Dede Korkut destanında yazıldığı gibi bazı sözcükler de Trabzon ağzında kullanılmaktadır ki, /De.K/ > caldum // (Trb.) > aldum, /De.K/ > caldun // (Trb.) > aldun, /De.K/ > caltun // (Trb.) > altun, /De.K/ > aldanmadum // (Trb.) > aldanmadum, /De.K/ > aslum // (Trb.) > aslum , /De.K/ > aşuk // (Trb.) > aşuk, /De.K/ > atlu // (Trb.) > atlı , /De.K/ > bakdum // (Trb.) > bakdum, /De.K/ > başun // (Trb.) > başun, /De.K/ > başum // (Trb.) > başum, /De.K/ > bezirgan // (Trb.) > bezirġan, /De.K/ > cānum // (Trb.) > canum, /De.K/ > dedüm // (Trb.) > dedüm, /De.K/ > degirmen // (Trb.) > deġirmen, /De.K/ > hānum // (Trb.) > hanum, /De.K/ > kapusuną // (Trb.) > kabisuna, /De.K/ > kızcuğazuñ // (Trb.) > kızcuğazuñ, /De.K/ > komądum // (Trb.) > komadum, /De.K/ > ḳarşulamak // (Trb.) > karşulamak, /De.K/ > kulağuz // (Trb.) > kulağuz, /De.K/ > oğlancuğu // (Trb.) > oğlancuğu, /De.K/ > oğlancuğum // (Trb.) > oğlancuğum, /De.K/ > oynatdum // (Trb.) > oynatdum, /De.K/ > ögmeg // (Trb.) > öğmek, /De.K/ > öpdü // (Trb.) > öpdü, /De.K/ > öyün // (Trb.) > öyün (yemek faslı, övünmek), /De.K/ > sandum // (Trb.) > sandum, /De.K/ > saparum // (Trb.) > saparum, /De.K/ > saydum // (Trb.) > saydum, /De.K/ > senüñ // (Trb.) > senüñ…vb. bir çok söz Trabzon diyalektinde olduğu gibi yaşatılmaya devam etmektedir.
Sonuç olarak, destan, ortak Türk kültür birliğini ifade etmesinin yanı sıra aynı zamanda da ortak dil zenginliğini yansıtır. Bu bağlamda Dede Korkut boylarından Trabzon ile alakalı tarihi olaylar sonucunda oluşturulmuş “Kanturalı” ve gerekse “Salur Ķazanuŋ Ėvinin Yaġmalanduġı Boy”lardaki fonetik dil hususiyetleri günümüz Trabzon ağzında ilk gündeki özellikleriyle olduğu gibi yaşatılmaya devam etmektedir. Bu ise Trabzon ağzının Dede Korkut arcılığı ile tüm dünya Türkleri arasında kırılmaz bir bağ olduğunu açık şekilde göstermektedir.
Do'stlaringiz bilan baham: |