Дуне динлари тарихи укув кулланма



Download 5,73 Mb.
Pdf ko'rish
bet6/143
Sana13.05.2022
Hajmi5,73 Mb.
#603311
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   143
Bog'liq
Dunyo dinlari tarixi

Диннинг таьрифи ва
унинг жамиятдаги
вазифалари________
11


мавжудлигига (мукаддас китоблар), инсон хдёти мунтазам 
назорат остида эканига, килинган барча яхшилик ва ёмонлик 
учун мукофот ёки жазо мукаррарлигига (охират, хисоб-китоб 
килиниш), инсон кисмати аввалдан белгиланишига (такдир) ва 
шу каби карашларга ишониш, уларни акида сифатида кабул 
килишдан иборат.
Дин - табиат, жамият инсон ва унинг онги, яшашдан максади 
хдмда такдири инсониятнинг бевосита куршаб олган атроф- 
мухитдан ташкарида булган, уни яратган айни замонда 
инсонларга тугри, хдкикий, одил хаёт йулини курсатадиган 
илохий кудратга ишонч ва ишонишни ифода этадиган маслак, 
караш таълимотдир. У муайян таълимотлар, \и с-туй гул ар. тоат- 
ибодатлар ва диний ташкилотларнинг фаолиятлари оркали 
намоён булади. У олам, хаёт яратилишини тасаввур килишнинг 
алохида тарикаси, уни идрок этиш усули, оламда инсониятнинг 
илк тарихидан то бизгача утган даврларни илохий тасаввурда акс 
этишидир. 
Дин 
комил 
инсонни 
тарбиялашда 
салмокли 
тарбияловчи кудратга эга булган маънавий-ахлокий кучдир.
Дин ишонмок туйгусидир. Ишонмок туйгуси инсониятнинг 
энг теран ва гузал рухий-маънавий эхтиёжларидандир. Дунёда 
дини, ишончи булмаган халк йук. Халк динсиз, эътикодсиз 
бирор-бир нарсага ишончсиз холда яшай олмайди. Социологик 
нуктаи назардан Караганда дин жамият учун зарурий нарса, 
ижтимоий 
хаётнинг 
ажралмас 
кисмидир. 
У 
ижтимоий 
муносабатларни юзага келтирувчи ва амалга оширувчи омил 
сифатида намоён булади. Бу эса динни жамиятда бажарган 
вазифаларига кура урганиш мумкин демакдир.
Диннинг вазифалари унинг алохида шахе ва жамиятга 
таъсири ва табиатидан келиб чикади. Диннинг вазифаси ёшларга 
шахе, оила, жамият хаётига кириб бориши, маданият ва 
маьнавиятни бойитишга кушган хиссасини курсатиб беришдир.
Диннинг 
ижтимоий 
вазифалари 
хакидаги 
таълимотни 
функционизм
ривожлантиради. 
Функционизм 
жамиятга 
ижтимоий тизим сифатида карайди. Унда жамиятдаги хар бир 
элемент муайян функцияни бажаради. Диннинг жамиятда 
бажарадиган 
ижтимоий, 
маънавий, 
рухий 
вазифалари 
Куйидагилардан иборатдир:
12


Биринчидан, хдр бир дин уз эътикод килувчилари учун 
тулдирувчилик, 
тасалли 
берувчилик 
-
компенсаторлик
вазифасини бажаради. Масалан, инсонда доимий эхтиёж хосил 
килиш хддисасини олайлик. Инсон уз хдёти,турмуш тарзи, табиат 
ва жамият билан булган муносабатлари жараёнида хаётий 
максадларига эришиши иложсиз булиб куринганида, унда 
кандайдир маънавий-рухий эхтиёжга зарурият сезади. Бу диний 
эхтиёж булиб, у маънавий-рухий эхтиёжни кондирувчи, тасалли 
берувчилик вазифасини бажарган ва бажармокда.
Масалан, буддавийлик дини рохибликни таргиб килади, 
христианликда эса, хар бир христиан Исо масихнинг кайтишига 
умид килиб, сабр-бардош билан хаёт кечиради. Ислом динида хар 
бир мусулмон дунёда эришмаган моддий ёки рухий орзу- 
истакларига охиратда эришишга ишонган холда яшайдилар.
Иккинчидан, дин уз таълимот тизимини вужудга келтиргач, 
узига эътикод килувчилар жамоасини, шу таълимот доирасида 
саклашга харакат килган ва хозир хам шундай. Бу диннинг 
бирлаштирувчилик -
интеграторлик
вазифаси деб аталади. Дин 
доимо ижтимоий, этник, ижтимоий ва маънавий хаётда узвийлик, 
мунтазамлиликни 
таъминлаш 
максадида 
у 
халкларнинг 
ижтимоий хаётига, ахлокий муносабатларига, адабиёти ва 
санъатига богланган.
Масалан, яхудийликда мазкур дин вакиллари бир мафкура 
атрофида бир миллат ва ягона маслак эгалари булиб, ягона худо 
Яхвенинг севимли бандалари эканлиги уктирилади.
Христианликда 
диний 
меъморий, 
тасвирий, 
мусика 
санъатидан фойдаланиб икона чизувчилар мактаблари фаолият 
олиб боради.
Учинчидан. хар бир дин уз кавмлари турмушини тартибга 
солиб назорат килувчилик -
регуляторлик
вазифасини бажаради. 
Динлар уз урф-одатлари, маросим ва байрамларининг кавмлари 
томонидан уз вактида, катьий тартибда амал килишини шарт 
килиб куяди.
Масалан, исломда кунига беш махал намоз укилиши, хар 
хафта жума намозини жомеъ масжидларида адо этиш ва 
хоказолар.
13


Туртинчидан, дин алока боглашлик -
коммуникативлик
вазифасини хам бажаради, яъни хар бир дин уз кавмларининг 
бирлиги, турли диндаги кишиларнинг узаро алокалари, узаро 
хукук 
ва бурчларининг борлиги, урф-одат ва ибодатларни жамоа 
булиб бажарилиши лозимлиги назарда тутилади.
Бешинчидан. дин конунлаштирувчилик -
легитимловчшик
функциясини хам бажаради. Диннинг бу функцияси назарий 
асосини америкалик социолог Т.Парсонс ишлаб чиккан. Унинг 
фикрича, “хар кандай ижтимоий тизим муайян чекловларсиз 
мавжуд була олмайди. Бунинг учун у конун даражасига 
кутарилган ахлок нормаларини ишлаб чикиши керак. Дин бундай 
нормаларни 
конунлаштирибгина 
колмай, 
уларга 
булган 
муносабатни белгилайди”.
Олтинчидан, 
дин 
вазифаларининг 
фалсафий, 
назарий 
жихатлари мавжуд. У инсонга яшашдан максад, хаёт мазмунини, 
дорулфано ва дорулбако дунё масалаларига уз муносабатларини 
билдириб туришдан иборатдир.
Дин инсониятнинг рухий дунёси билан чамбарчас боглик 
булиб, унинг ижтимоий хаётида доимо у билан бирга булади. 
Динни урганиш бу инсониятни урганишдир. Дин инсоният билан 
бирга дунёга келган.
Динлар турли гурухларга булинади:
Уруг-кабила 
динлари 
-
тотемистик, 
анимистик 
тасаввурларга асосланган, уз уругидан чиккан сехргар шомон 
кабила бошликларига сигинувчи динлар. Улар хозир Австралия
Жанубий Америка ва Африкадаги баъзи кабилаларда сакланиб 
колган:
- Миллий динлар - маълум миллатга хос булиб, бошка элат 
вакиллари узига кабул килмайдиган динлар. Уларга яхудийлик, 
хиндуийлик, конфуцийлик, синтоизм киради;
- Жахон динлари - дунёда энг куп таркалган, кишиларнинг 
миллати ва иркидан катъи назар унга эътикод килишлари мумкин 
булган динлар. Унга буддавийлик, христианлик ва ислом дини 
киради.
Динлар таълимотига кура, монотеисток - яккахудолик 
(яхудийлик, ислом) ва политеистик - купхудолик (хиндуийлик, 
конфуцийлик) динларига булинади.
14



Download 5,73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   143




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish