Дўстов Ҳ. Б. Коррозиядан ҳимоя қилиш

5.2.4. Кавитацион эрозия 
Кавитацион эрозия гидротурбиналар, эшкаксимон винтлар, насослар, 
беркитувчи қурилмалар ва қувур ўтказгичларни ишлатиш жараёнларида 
кузатилади. Коррозиянинг бу тури қаттиқ жисмни суйриб ўтадиган суюқлик 
оқимининг ностационарлиги билан боғлиқ.
Кавитация – суюқликда пуфакчаларнинг ҳосил бўлиш ва йўқолиш 
жараёнидир.
Пуфакчаларнинг гидравлик зарба билан йўқолиши кавитацион 
эрозияга сабаб бўлади. Пуфакчаларнинг ҳосил бўлиши паст босимли соҳада, 
йўқолиши эса юқори босимли соҳада юз беради. Шунинг учун кўпинча 
кавитацион емирилиш соҳаси пуфакчаларнинг ҳосил бўлиш соҳасдан анча 
узоқда бўлади.

---

121 
Дастлаб кўпсонли микродарзларни вужудга келтирувчи материалнинг 
прогрессив юмшалиш жараёни боради. Шундан сўнг кичик заррачаларнинг 
бошқа тусга кириши бошланади. Маълум шароитларда кавитацион эрозия ўша 
муҳитдаги коррозион емирилишдан минг, ҳаттоки ўн минг марта кучли 
бўлиши мумкин. Суюқ коррозион муҳитлардаги кавитацион таъсир туфайли 
деталларнинг бузилишига қотишманинг таркиби ва структураси ҳамда 
оқимнинг тезлиги муҳим рол ўйнайди. 
5.3. Материалларни коррозиянинг турли кўринишларига қарши 
чидамлиликка синаш усуллари. 
5.3.1. Материалларни синашнинг асосий усуллари 
Коррозиянинг турли кўринишларига қарши металл материалларнинг 
чидамлилигини синаш конструкциялар ва жиҳозларнинг узоқ вақт ва хавфсиз 
ишлашига қўйиладиган талаблардан келиб чиқади. Материаллар коррозион 
чидамлилигининг сифат ва миқдорий мезонлари бўлиши мумкин. Коррозион 
синаш давомида синаладиган намуна ташқи кўриниши билан коррозион 
муҳитда бўладиган ўзгаришларни баҳолаш 
сифат мезони
га киради. 
Намуна ташқи кўринишида бўладиган ўзгаришларни баҳолаш визуал ёки 
микроскопларни қўллаш орқали амалга оширилади. Бунда металл сирти 
морфологиясининг ҳамда рангининг ўзгариши таҳлил қилинади. Коррозион 
муҳитда 
бўладиган 
ўзгаришларни 
унда 
эримайдиган 
коррозия 
маҳсулотларининг пайдо бўлиши ва шаффофлигининг бузилишига қараб 
баҳолаш мумкин. Сифат методларига индикаторли методлар мисол бўлади. 
Бундай усуллар синалаётган материалнинг эриш маҳсулотлари таъсирида 
коррозион муҳитга махсус қўшиладиган реактивлар рангининг ўзгаришини 
кузатишга асосланган. Пўлатларни синаш амалиётида бундай реактивлар 
сифатида калий ферроцианиди ва феррицианидларининг аралашмаси 
олинади. Уларнинг икки валентли темир ионлари билан таъсирлашуви 
натижасида темир сиртида кўк ранг билан бўялган соҳалар пайдо бўлади. 
Алюминий ва унинг қотишмаларини синашда сифат индикаторлари бўлиб, 
кучли эриш соҳаларини қизил рангга бўяйдиган ализарин хизмат қилади. 
Материаллар коррозион чидамлилигининг 
миқдорий мезонлари