Дўстов Ҳ. Б. Коррозиядан ҳимоя қилиш

 
қўлланиладиган
 
синов усулларининг ўзига хослиги билан белгиланади. 
Бундай усуллар одатда турлича физик ва физик-кимёвий катталиклар масалан, 
ток ва потенциалнинг қиймати, металлнинг йўқотган массаси (массанинг 
ўзгариши), коррозиянинг кетган чуқурлиги, металлдаги локал жароҳат 
ўчоғларининг жойи ва сони, коррозион ёриқларнинг борлиги ва чуқурлиги ва 
б. баҳолашга асосланади. Энг кўп ишлатиладиган металлар коррозион 
чидамлилигининг миқдорий мезони – металл қалинлигининг текис 
юпқаланиш тезлиги (мм/йил) ҳисобланади. Пўлат учун коррозион 

---

122 
чидамлиликнинг ўн балли шкаласи ишлаб чиқилган бўлиб, унга кўра ҳар хил 
чидамлилик балларига металлнинг маълум бир юпқалашиш тезлиги тўғри 
келади (5.1-жадвал). 
5.1-жадвал 
Металлар каррозияга бардошлилигининг ўн балли тизим буйича баҳоланиши 
(Гост 13819-68 бўйича) 
Бу шкалага асосан ҳар қандай металл ёки қотишманинг бардошлигиги 
0,1мм/йилдан катта бўлмаса, у технологик жараёнларда ишлатиладиган 
қурилма ёки жиҳозлар тайёрлашга яроқли ҳисобланади.
Ҳозирги вақтгача мавжуд бўлган барча синов усулларини қуйидаги уч 
гуруҳга бўлиш мумкин:
1)
дала синов усуллари;
2)
табиий шароитдаги (натур) синов усуллари;
3)
лаборатория шароитидаги синов усуллари; 
Дастлабки икки турдаги синовлар табиий шароитда ўтказилиб, улар узоқ 
вақт (ойлаб) талаб қилади. Биринчисида ишлатиладиган жиҳознинг керакли 
жойга ўрнатилган намуна – гувоҳнинг ўзини тутишига қараб материалнинг 
коррозион бардошлилиги тўғрисида хулоса қилинади. Иккинчи ҳолда 
жиҳозлар (ёки конструкциялар) нинг тажриба намуналари синовлардан 
ўтказилади. Шуни айтиш лозимки, баён этилган синов усулларининг иккаласи 
ҳам юқори ишончлиликка эга эмас. Бунга сабаб, дала шароитида агрессив 
муҳитнинг намуна-гувоҳ билан металл конструкциясидаги элементга таъсири 
ҳамма вақт ҳам бир хил бўлавермайди. Намуна-гувоҳларни ҳаракатланаётган 
суюқлик оқимида коррозион синовлар ўтказишда оқимнинг сирт яқинидаги 
шаротлари жиҳозлар элементларининг реал сирт шароитларидан сезиларли 
фарқ қилиши мумкин (оқимнинг локал турбулизацияси, туриб қолиш 
зоналари, кавитацион эффектлар ва б. ҳосил бўлиши мумкин).
Лаборатория синовларининг
ишончлилиги эксплуатация шароитларини 
реал моделлаштиришнинг адекватлиги ва коррозион бардошлилик 
мезонларининг тўғри танланиши билан белгиланади. Синов вақтининг жуда