Dori vositalarining sanoat texnologiyasi

Dorivor o‘simlik xom ashyosidagi kul miqdorini aniqlash. 
Vazifa. 
1.
Dorivor o‘simlik xom ashyosi tarkibidagi kul miqdorini aniqlang. 
Kerakli asbob-uskunalar va yordamchi materiallar. 
1.
Tekshirish uchun dorivor o‘simlik xom ashyosi - 200,0 g. 
2.
Tigel. 
3.
Mufel pechi. 
4.
Analitik tarozi. 
5.
Eksikator. 
Ishni bajarish tartibi. 
3-5 g kattalikda maydalangan dorivor o‘simlik xom ashyosi (aniq tortma) oldidan qizdirilgan 
va aniq tortilgan chinni, kvars yoki platina tigeliga solinadi. So‘ngra tigel asta–sekinlik bilan (xom 
ashyoni alanga olib ketishiga yo‘l qo‘ymasdan) past haroratda qizdiriladi. Qolgan ko‘mir 
bo‘lakchalarini yoqish iloji boricha pastroq haroratda olib boriladi. Ko‘mir deyarli to‘liq yonib 
bo‘lgandan so‘ng harorat ko‘tariladi. 
Ko‘mir bo‘lakchalari to‘liq yonmasa, qoldiq sovutiladi va suv yoki ammoniy nitratning 
to‘yingan eritmasi bilan xo‘llanib, suv xammomida quritiladi va mufel pechida kuydiriladi. Kerak 
bo‘lgan taqdirda bu jarayon bir necha marta qaytariladi. 
Kuydirish kuchsiz qizil cho‘g‘lanishda (taxminan 500
o
S), kulni erib ketishi va tigel devoriga 
yopishib qolishiga yo‘l qo‘ymasdan doimiy og‘irlikka kelgunga qadar olib boriladi. Kuydirish 
tugagandan keyin tigel eksikatorda sovutiladi va tortiladi. Kul miqdori olingan dorivor o‘simlik xom 
ashyosiga nisbatan xisoblanadi. 
6-laboratoriya ishi. 
Xlorid kislotada erimaydigan kulni aniqlash. 
Vazifa. 
1.
Dorivor o‘simlik xom ashyosi tarkibidagi xlorid kislotada erimaydigan kul miqdorini aniqlang.
 
Kerakli asbob-uskunalar va yordamchi materiallar. 
1.
10% li xlorid kislotasi eritmasi. 
2.
Soat oynachasi. 
3.
Suv xammomi. 
4.
Tozalangan suv. 
5.
Filtr qog‘ozi. 
Ishni bajarish tartibi. 

---

149 
Dorivor o‘simlik xom ashyosini yoqish va kuydirish natijasida qolgan qoldiqqa 15 ml 10% li 
xlorid kislotasi qo‘shiladi. So‘ngra tigel soat oynachasi bilan yopilib, 10 daqiqa suv xammomida 
qizdiriladi. Keyin tigelga soat oynachasini yuvgan xolda 5 ml suv quyiladi. Suyuqlik kulsiz filtr 
orqali filtrlanadi. Qoldiq bir necha marta issiq suv bilan yuviladi toki xloridlarga reaksiya bermay 
qolguncha. So‘ng filtrat tigelga qaytib solinib, quritiladi va yuqorida ko‘rsatilgandek kuydiriladi va 
tortiladi. 
7-laboratoriya ishi.