Доктори, проф. Э. Шерназаров


-расм. Куршапалаклар кенжа туркуми вакиллари



Download 27,26 Mb.
Pdf ko'rish
bet331/392
Sana27.03.2022
Hajmi27,26 Mb.
#513337
1   ...   327   328   329   330   331   332   333   334   ...   392
Bog'liq
Zoologiya (xordalilar) - S. Dadayev, Q. Saparov

244-расм. Куршапалаклар кенжа туркуми вакиллари: 
1 -малла шомшапалак, 2-оддий 
куршапалак, 3-катта шомшапалак, 4-такаб\рин куршапалакнинг боши.
422
www.ziyouz.com kutubxonasi


Такабурунлар оиласи вакиллари бурнида жунсиз ялангоч тери усимтаси 
така шаклига эга булиши, хамда кулокдарининг содда тузилганлиги билан 
характерланади.
Улар факат Шаркий яримшарда таркалган. МДХ, нинг жанубий кисмида, 
шу жумладан, Узбекистонда кичик такабурун (Rbinolophus hipposideros), катта 
такабурун (Rhynolophus ferrumequinum), Бухоро такабуруни (Rhynolophus 
bocharicus) ва кенг кулокли кат-катлаб (Tadarida teniotis) каби турлари учрайди.
Баргбурунлар (Phyllostomidae) оиласи вакиллари Марказий ва Жанубий 
Америкада таркалган. Бу оилага вампирлар кам киради, Вампирларнинг баъзи 
турлари катта сутэмизувчиларнинг ва хатто одамларнинг конини сурмасдан, 
уни улжаси териси юзасидан ялаб олади. Бундай куршапалакларнинг сулаги 
огриксизлантириш хоссасига эга булиб, конни ивишдан саклайди. Тишлаганда 
огрик сезмаслиги ва коннинг ивимаслиги шунга боглик Унчалик зарар етказ- 
майди. Улар асосан хайвон ухлаб ёттанда конини ялайди. Улар хайвонларнинг 
конини шу кадар эхтиётлик билан охиста ялайдики, хатто ухлаб ётган хайвон ва 
одам уйгонмайди. Бу жараён 30 минутча давом этади. Вампирларнинг сони 
купайиб кетганда, чорвачилик хужаликларига сезиларли даражада зарар 
етказиши мумкин, чунки кон камайиши натижасида хайвон кучсизланади. 
Вампирлар одамлар орасида кутириш касаллиги вируси ва айрим инфекция- 
ларни таркатади. Айрим турлари мевалар билан хам озикланади. Кичик 
такабурун, узундум туншапалак, ок коринли уккулок ва кенг кулокли кат- 
катлаб Узекистон К^изил китобига киритилган.
Ноту л икгги шл илар (Edentata) туркуми. Нотуликтишлилар туркумининг 
турлари кам, улар Жанубий Америкада таркалган. Нотулик тишлиларларнинг 
тишлари бутунлай булмаслиги ва содда тузилганлиги билан характерланади. 
Айрим турларида тишлари булсада, тиш илдизи ва эмали булмайди. Тишлари 
гурухларга булинмаган доимо усиб туради ва одатда тишлари бир марта 
алмашинади. Озик ва йирткич тишлари ривожланмаган. Бош мия яримшарлари 
кичик ва эгатчалари йук. Тана узунлиги 12 см дан 1,2 м гача боради. Улар 
асосан ер устида ва дарахтда яшайди, усимликлар ва хашаротлар билан 
озикланади. Бармоклари кам булади. Олдинги оёкларининг 2 ёки 3 та бармоги 
бошкаларига нисбатан йирикрок булиб, кучли тараккий этган тирноклари бор. 
Примитив белгиларига яна курак билан кушилган коракоидининг борлигидир. 
Купчилик турларининг гушти истеъмол килинади, Нотулик тишлилар учламчи 
даврда жуда куп булган. Булар орасида мегатериялар ерда яшовчи катта 
хайвонлар булган, катталиги хукиздай булиб, усимликларнинг вегетатив кисми 
билан озикланган. Катталиги хукиздай келадиган мегало миграция килган. Бу 
туркумга ялковлар, чумолихурлар ва совутлилар (зирхлилар) оилалари киради 
(245-расм),
Ялковлар (Bradypodidae) оиласи вакиллари дарахт барги ва мевалар 
билан озикланади ва бутун умрини дарахтда оркасини пастга кдяиб осилтирган 
холда утказадиган тунги хайвонлардан хисобланади. Уларнинг бармоклари 2 -
3 та булиб, бир нав илмок хосил килади, хайвон шу бармоклари ёрдамида
423
www.ziyouz.com kutubxonasi


дарахтларга осилиб туради ва секин-аста харакат килади. Тирноги узун, 
ковургалари сербар, корнидаги жунлари елка томонга караган булади.
Бу 
беозор 
хайвоннинг 
хдмояланиш 
усули 
кузга илинмайдиган 
булишидир. Узун ва дагал муйналари орасига )Р нашиб олган сувутлари 
муйнани яшил килиб курсатади. Ялковларнинг факат озик тишлари бор ва бу 
тишлар умрбод усиб туради. Тана харорати ч-25°-+35 °С орасида узгариб 
туради. Танасининг узунлиги 50 - 65 см булади. Бошини 270° бурчакка 
айлантира олади. 5 та тури бор. Бир йилда битта бола тугади. Ялковлар 
Жанубий ва Марказий Американинг тропик урмонларида таркалган. Ялковлар 
териси, гушти ва тирноги учун овланади. Тирноги безак сифатида ишлатилади.

Download 27,26 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   327   328   329   330   331   332   333   334   ...   392




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish