Диссертация ilmiy rahbar dots. M. Melibaev " " 2022 yil

Оқимчали насосларнинг схемаси, ишлаш принципи ва ишлатилиш соҳалари
Оқимчали насосларнинг ишлаш принципи суюқликни сўриш ва тортиш учун ёрдамчи суюқлик оқимчасининг энергиясидан фойдаланишга асосланган. Бу асбобларда вакуум иш суюқлиги оқимчасини торайиши ҳисобига ҳосил бўлади. Оқимчали насоснинг ишлаш схемаси (расмда) кўрсатилган. Труба 1 дан Қ₁ сарфли иш суюқлиги р₁ босим билан келсин. Бу суюқлик сопло 2 га кирагнда торайиш ҳисобига тезлиги ₁ га ортиб, босими р₂ га камаяди. Суюқлик соплодан чиққанидан кейин ўз инерцияси билан аралаштириш бўлими 3 дан ўтиб, сопло 4 га киради, сўнгра секин кенгаювчи диффузор орқали ҳайдаш трубаси 6 га ўтади. Сопло 2 дан чиқиб, р₂ босим босими р₂ дан юқори бўлган аралаштириш бўлимидан ўтгани учун 2 ва 4 соплолар ўртасида иккинчи суюқлик сўрилади. Шундай қилиб, иш суюқлигининг аралаштириш камерасидаги босими билан таъминловчи идиш сатҳидаги босимлар фарқига мос равишда сўриш трубасидан иккинчи суюқликнинг сарфи Қ₂ га тенг бўлган қисми аралаштириш бўлимига кўтарилиб, сўрилган суюқликнинг ўрнини эгаллайди. Натижада ҳайдаш трубасига, сарфи Қ₁ тенг иш суюқлиги билан, сарфи Қ₂ тенг сўрилаётган суюқликлар аралашмаси киради. Демак унинг сарфи Қ₁Қ₂ га тенг бўлган аралашма ҳаракат қилади. Бундан кўринадики насоснинг фойдали иш коэффициенти қўйидагига тенг:

Охирги формулада қатнашган Н₁ ни 1-1 ва 2-2 кесимларга Бернулли тенгламасини қўллаб топамиз:

сўрилаётган суюқлик учун эса Н₂ ни 2-2 ва 3-3 кесимларга Бернулли тенгламасини қўллаб топамиз:

Оқимчали насосларнинг фойдали иш коэффициенти жуда кичик бўлиб, тахминан =0,150,30 га тенг. Насоснинг ўлчамлари қанчалик кичик бўлса, ФИК ҳам шунча кичик бўлади.
Оқимчали насослар суюқлик ва газларнинг сўриш ва кўтариш (эжектор ва гидроэлеватор) ҳамда қиздириш ва аралаштириш (оқимчали аралаштиргич, қиздиргич ва ҳ.к.) учун қўлланилади. Сувни кўтариш учун қўлланиладиган насослар (бунда иш суюқлиги вазифасини ҳам сув бажаради) сув оқимчали насослар дейилади. Сув оқимчали насослар чуқур қудуқлардан, қурилишда котлованлардан, подваллардан сувни тортиш ва насос станцияларида насосларни ишга тушириш олдидан улардан ҳавони сўриб олиш учун фойдаланилади. Нефть саноатида оқимчали насослар асоссан аралаштиргичлар сифатида кенг қўлланилади.
Сарфи 150…1200 лс, кўтариш баландлиги 6…12 м бўлган сув струяли насосларнинг катта қурилишларда ишларида кўтариш ва транспорт қилиш учун қўлланилган ҳоллари маълум.