Diktantlar

Qaraqalpaq awılları
Tekseriw diktantı

Burınǵı qaraqalpaq awıllarınıń qısta jasaǵan jeri-qıslaw dep ataladı. Qıslawlar qamıstan, jıńǵıldan, sheńgelden islenedi. Olardıń túbi jerge kómilip ortasınan qıspaq buwıladı. Bul qoralar bir qońsı menen ekinshi qońsıniń qoraları bir-birine tutastırilıp úlken qora qılınadı. Onday qora keń kólemdi óz ishine aladı. Olar kóshe-kóshe boladı. Bunday qalıń qońsılasqan awıldı “Bir gúreń awıl” dep ataydı.

Qıslawda qoralardıń ishine qara úyler tigiledi. Qıs ayları awıl adamları usı úylerdiń ishinde ómir keshiredi. Qıstıń qattı ayazlı kúnlerinde qara úydiń ortasındaǵı oshaqqa ot jaǵıladı. Qattı ayaz kúnleri balalar sol oshaqtıń dógereginde boladı. Tún bolǵanda jatar waqta úy ishiniń hámmesi bir kórpege tıǵıladı. Adamnıń demi menen jatqan kórpeniń dógeregine qıraw qatadı. Jas balalardıń kiyimi tek ǵana bir kóylekten ibarat boladı. Túnde kórpede jatqanda kóyleklerin sheship jatadı.
-Apa, kóylegimdi jılıtıp ber,-dep dawıslaydı. Miyrimli ana balasınıń kóylegin janıp turǵan ottıń jalınına qopsalay tutıp jılıtıp, balasına kiygizedi. (150 sóz) (Q. Ayımbetov)


Quslar qaytqan kún
(Povest)
Kóshirip jazıw diktantı

Qápelimde balanıń mánisi qashtı. Dál qay jeri awırıp turǵanın bilmeydi, ózin bir túrli awırıp turǵanday seze beredi. Awqat iship, televizor kórip te mánisi bolmadı. Kúndegidey jatar aldında qatarın oqqa toltırıp, mıltıǵın súmbelep qoyıwǵa da zawqı soqpadı. Mıltıq esikten kirgen jerde qalay súep qoyılǵan bolsa sol qálpinde qaldı. Tek shaydan bir-eki urtlaǵan boldı. Sóytti de uyıqlap qalıw maqsetinde ornına kelip jattı. Onıń menen qáne, kózi ilinse! Burınları qıyalına keltirmeytuǵın bir nárseler yadına túsip, kóz aldına ólim halatındaǵı qırǵawıl keldi de turdı. “Ǵı-ǵıq” laǵan ashshı dawıs, jan aybat penen aspanǵa atılıwi, qaytıp jerge jalp etip túsiwi, qanatınan aqqan qıp-qızıl qan, qanatın jayıp jiberip kózleri mólteńlep, es-tússiz jatıwı bári kóz aldında kem-kem janlana berdi. Aqırı dógerektiń bári úy de, zatlar da, adamlar da qıp-qızıl qan bolıp ketti. Ol qannan basqa hesh zat kórmey qaldı. Qıp-qızıl qan kóz aldında sorǵalap tırs-tırs tamıp tur.

“Biyshara qus óldi-aw”-dedi állenemirde ózine kelip. Bunnan basqa oyına hesh zat kelmedi. Azdan soń qıp-qızıl qan, taǵı “ekranǵa” shıqtı. Qarawǵa dińkesi bolmadı, miyi aylandı. (161 sóz) (K. Allambergenov)