Diktant ikki do‘st

5-sinf .Ona tili. Diktantlar matni. DIMIlar uchun.
Gimnastika
Gimnastika-jismonan kamol topishga, salomatlikni mustahkamlashga har tomonlama yordam beradigan maxsus jismoniy mashqlar tizimi. Gimnastika bilan muntazam shug‘ullanganda yurak-tomir va nafas sistemalari faoliyati yaxshilanadi, tayanch –harakat apparati mustahkamlanadi, moddalar almashinuvi kuchayadi, turli jismoniy yuklamalarga moslashuv takomillashadi. Gimnastika jismoniy jihatdan har tomonlama o‘sishga yordam beradi, gavdani to‘g‘ri shakllantiradi, qo‘l, yelka kamari, qorin mushaklarini mustahkamlaydi, epchil, harakatchan bo‘lishiga yordam beradi. Gimnastika jismoniy tarbiya tizimida keng qo‘llaniladi.
Gimnastika mashg‘ulotlarini shifokor maslahatisiz boshlab bo‘lmaydi. Gimnastika mashg‘ulotlari paytida shifokor nazoratidan muntazam o‘tib turishi zarur. Bolalar va keksalar uchun uning ahamiyati ayniqsa katta.
Gimnastika mashg‘ulotlari go‘dak va maktabgacha yoshdagi bolalarni o‘z vaqtida jismoniy va ruhiy jihatdan kamol toptirishning, to‘g‘ri tarbiyalashning muhim omillaridan biridir, bu mashqlar bolaning umumiy ratsional kundalik rejimiga kiritish lozim.
(117 so‘z)
Charxpalak
Maktabimiz biqinida ariq oqardi. Ariqda charxpalak bor edi. Katta tanaffusda charxpalakni tomosha qilishni yaxshi ko‘rardim Yog‘och gardishi ko‘hna, temir paqirchalari zanglab ketgan. Parraklariga ko‘kimtir suv o‘tlari yopishgan. Birov yolg‘ondan turtib yuborsa, rostdan qulab ketadigandek. Charxpalak nolali g‘iyqillab aylanadi. Kaftida suv ko‘tarib, yuqoriga olib chiqadi. Tepaga chiqib olgan suv ortiga qaytmaydi. Charxpalak ham bunga ranjimaydi. Yangidan yangi suv tomchilarini yuqoriga ko‘tarib beraveradi.
Nolali g‘iyqillaydi
Oradan ko‘p yillar o‘tib, o‘sha charxpalak tushlarimga kiradigan bo‘ldi. Nega shunday bo‘lganini uzoq o‘yladim.
So‘ng Bir haqiqatni angladim. Men charxpalakni emas, ustozlarimni qo‘msar ekanman.
Suv – suv emas, men ekanman ! Charxpalak – charxpalak emas, o‘qituvchilarim ekan !
Meni katta hayot yo‘liga olib chiqib qo‘ygan ustozlarim zahmatini oqlay oldimmikan ?
(108 so‘z ) ( O‘.Hoshimov “Daftar hoshiyasidagi bitiklar “ )
Non
Xalqimizning ajib udumlari bor. Beshikda yotgan chaqaloqning yostig‘i tagiga bir burda non qo‘yib qo‘yadilar. Bola yo‘lga kirsa, oyog‘i orasidan kulcha dumalatib, nishonlaydilar. Buvilarimiz sovchilikka non tugib boradilar. Ikki yosh taqdiri qo‘shilganining ramzi sifatida non ushatiladi . Olis va xatarli safarga ketayotgan odamning nasibasi uzilmasin deb, non tishlatib qoladilar. Chavandoz ko‘pkari to‘dasiga kirayotib, beliga non tugib oladi. Dasturxonga eng avval non qo‘yiladi .
Ota – bobolarimiz farzandlariga : “ Ko‘chada yotgan non bo‘lagini ko‘rsang, ko‘zingga surtib, pokiza joyga olib qo‘y” ,-deb o‘git beradilar.
“ Nondek aziz bo‘l “, - degan duo eng ulug‘ olqish sanaladi.
Bu udumlar Alloh tomonidan insonga berilgan ne’matni qadrlash, uvoldan qo‘rqish, farzandlariga halol luqma yedirish uchun odat tusiga kiritilgan.
Nonni iymon darajasiga ko‘targan xalqqa ta’zim qiling!
(110 so‘z ) ( O‘.Hoshimov “Daftar hoshiyasidagi bitiklar “ )
Osiyo
Qadimiy “Osiyo” so‘zi “Sharq” degan ma’noni anglatadi. Bu qit’a Yevroosiyo materigining tarkibidadir. Osiyo bilan Yevropa o‘rtasidagi chegara Ural tog‘lari bo‘ylab o‘tadi.
Osiyoda aholi shunchalik ko‘pki, yer yuzidagi har ikki kishining birini osiyolik desa bo‘ladi. Osiyo butun yer yuzidagi quruqlikning uchdan bir qismini egallaydi. Osiyo maydonining to‘rtdan uch qismi tog‘lar va yassi tog‘liklardir.
Osiyo markaziy qismida Tibet yassi tog‘ligi joylashgan. U yuqoriga ko‘tarilgan kosaga o‘xshaydi, janubiy chekkasidagi Yerdagi eng baland tog‘lar – Himolay tog‘lari qad ko‘targan.
Osiyoning eng janubiy nuqtasi yer sharini ikki yarim shar – shimoliy va janubiy yarim sharlarga ajratib turuvchi hayoliy chiziq o‘tadigan joy – ekvator yaqinida. Osiyoning eng shimoliy nuqtasi Shimoliy Muz okeani qirg‘og‘ida.
Osiyoning shimolida yil bo‘yi qor saqlanib turadi, qorbo‘ron va izg‘irin, sovuq shamollar esadi. Qutb yog‘dusi tovlanadi. Bu yerlar tundra deb ataladi.
(126 so‘z)