Denov tadbirkorlik va pedagogika

maxsus vazifalarni 
amalga oshiradilar: marketing, 
ishlab chiqarish, moliya, xodimlar, innovatsiyalar va boshqalarni boshqarish. Bu 
vazifalarning har birini korxonani boshqarish bo‘yicha ishning ma‘lum turi sifatida 
ko‘rib chiqish mumkin. Bu ishning boshqaruvda mehnatni taqsimlash jarayonida 
ajralib chiqadigan, ob‘ektiv xarakterga ega, nisbatan mustaqil uchastkalaridir. 
 
4.6. Boshqaruvdagi axborotlar va kommunikatsiya 
 
Boshqaruv vazifalarini bajarish, yakka shaxslar va ijtimoiy guruhlar 
o‘rtasidagi o‘zaro hamkorliklar, kommunikatsiyalar va axborotlarni almashtirish 
vositasida amalga oshiriladi. Axborot va kommunikatsiya tushunchalari o‘zaro 
bog‘langanlar, ammo kommunikatsiya o‘z ichiga nimani uzatilishi (axborotni) va
u qanday uzatilishini oladi. 
Har qanday rahbarning faoliyati quyidagi operatsiyalar va tadbirlarni 
bajarilishi bilan bog‘liqdir: 

axborotlarni olish, tekshirish va ishlab chiqish; 

qarorlarni ishlab chiqish va amalga oshirish; 

ularni bajarilishini nazorat qilish va tuzatishlar kiritish; 

bajarilgan qarorlar bo‘yicha ma‘lumotlarni tizimlashtirish va saklash. 
Kommunikatsiyalar bu faoliyatni amalga oshirishning asosiy usuli bo‘ladilar. 
Kommunikatsiyalar ham jarayon, ham hodisa sifatida ko‘rib chiqiladi. Jarayon 
sifatida kommunikatsiyalar odamlar o‘rtasida axborotlar almashuvining tamoyillari 
va qonunlarini aks ettiradilar, hodisa sifatida tegishli tashkiliy shakllardagi 
tashkilotlar doirasidagi odamlar o‘rtasidagi belgilangan me‘yorlar (qoidalar, 
yo‘riqnomalar, holatlar)dan iborat bo‘ladilar. 
Kommunikatsiya jarayonida axborot bitta sub‘ektdan boshqasiga uzatiladi. 
Alohida shaxslar, guruhlar va tashkilotlar sub‘ektlar bo‘lishlari mumkin. 
Kommunikatsiyalarning quyidagi tipologiyasi qabul qilingan: 
-tashkilot va tashqi muhit o‘rtasidagi kommunikatsiyalar; 
-bo‘linmalar o‘rtasidagi kommunikatsiyalar; 

---

51 
-ishlab chiqarish va boshqaruv bosqichlari bo‘yicha bo‘linmalar ichidagi 
kommunikatsiyalar; 
-shaxslararo kommunikatsiyalar; 
-norasmiy kommunikatsiyalar. 
Kommunikatsiyalar istalgan javobni olish maqsadida takliflar, fikrlar, 
luqmalar yoki hissiyotlarni og‘zaki va boshqacha shaklda ( yozma shakl, imo-
ishora, biror vaziyatda turish, oxirigacha aytmaslik va x k.) uzatish yo‘li bilan 
amalga oshiriladi. 
Kommunikatsiyada uning ishtiroqchilari ko‘rish, eshitish va his qilishga kodir 
bo‘lishlari, hamda ma‘lum ko‘nikmalarga va o‘zaro tushunishning ma‘lum 
darajasiga ega bo‘lishlari kerak. 
Kommunikatsiya jarayonini amalga oshirish uchun kommunikatsion 
tarmoqdan, ya‘ni kommunikatsion jarayon ishtiroqchilarni axborot oqimlari bilan 
ulashdan foydalaniladi. Bu tarmoq vertikal, gorizotal va diagonal aloqalardan 
tashkil topadi. Vertikal aloqalar boshliqdan qo‘l ostidagilar tomon, gorizontal esa- 
darajalar bo‘yicha teng yakka shaxslar yoki bo‘linmalar o‘rtasida shakllanadilar. 
Diagonal aloqalar –bu boshqa boshliqlar va boshqa qo‘l ostidagilar bilan 
aloqalardir. Bu aloqalarning tarmog‘i tashkilot tuzilmasini tashkil qiladi. Tashkiliy 
tuzilmaning vazifasi kommunikatsion oqimga to‘g‘ri yo‘nalish berishdan iboratdir. 
Xodimlarning soni bo‘yicha har xil guruhlari uchun kommunikatsion 
tarmoqlarning o‘rnashib qolgan namunalari mavjud.Ular ―g‘ildirak‖, ―yulduz‖, 
―to‘garak‖, ―zanjircha‖, ―pirpirak‖ va h.k. deb ataladilar. (3.4.rasm,)