Denov tadbirkorlik va pedagogik

2.2.Firma rentabelligini oshirish yoʼllari
Klassik printsiplar mavjud, unda korxona oʼz daromadlarini oshirishi mumkin. Qaysi yoʼnalishda ishlash kerak? Buning uchun: Mijozlarni jalb qilish uchun yangi gʼoyalarni ishlab chiqish va joriy yetish (koʼrgazma va savdo-sotiqni oʼtkazish, mahsulotingiz yoki xizmatingiz boʼyicha mutaxassislarning maslahatlarini tashkil yetish); Sizning xodimlaringizning malakasini oshirish, ular mehnat unumdorligini oshirish bilan birga boʼladi; xodimlarni moddiy ragʼbatlantirishning samarali tizimini yaratish; xizmat koʼrsatish madaniyatini muntazam takomillashtirish, mahsulot turlarining toʼliqligini taʼminlash; Raqobatchilarning ishini doimiy ravishda tahlil qilish, ularning kuchli va zaif tomonlarini aniqlash va h.k. Tarqatish xarajatlari darajasini pasaytirish (yaʼni ularning har bir mahsulot bahosidagi oʼlchami). Bunga tovarlarni sotish hajmini oshirish, ichki zaxiralarni amalga oshirish, ularning jamgʼarmalarini oshirish orqali yerishish mumkin;
Pullarni tejamkor ravishda davolash uchun, ularni shubhali operatsiyalarga jalb qilmasdan, daromadni qaytarmaslik xavfi yuqori boʼlgan daromadni tez vaʼda qilmoqdalar. Biznesni muvaffaqiyatli rivojlantirish uchun har bir tijorat bitimining rentabelligini taʼminlash kerak: yetkazib beruvchilarni tanlashda, optimal partiyani va tovarlar xarid qilish narxini belgilashda va mablagʼlarning adolatli sarflanishini taʼminlashda muvozanatli yondashuvni taklif qilish maqsadga muvofiqdir. Ushbu muhim narsalarni dastlab diqqat bilan olib boring!
Daromadni shakllantirishning yana bir muhim tamoyili uning aylanishi hisoblanadi. Pul - bu iqtisodiyotning qonidir, shuning uchun ham sotish va sotishdan tashqari daromadlar sizning biznesingizning muhim arteriyalari orqali oqishi va yangi kuchga yega boʼlishi kerak. Ushbu arteriyalar siz uchun nima qiladi? Tadbirkor mahsulotlarini sotish orqali olgan daromadiga uning yalpi daromadi yoki umumiy daromad deb ataladi. Jami daromadlar tovarlarni sotish va sotiladigan tovarlar miqdori narxiga bogʼliq. Bu ikkala miqdor (narx va sotish) teskari bogʼliqdir. Tadbirkor nima samarali resurslarni sotib olishga sarflaydi, uning xarajatlarini yoki xarajatlarini shakllantiradi. Daromad va xarajatlar oʼrtasidagi farq tadbirkorlik daromadidir. Biz bilamizki, xarajatlar korxona yegalari boʼlmagan resurslar yegalariga toʼlanadigan toʼlovlardan, ichki ish haqini yesa muqobil ravishda oʼz yegasi uchun mukofotlash bilan bogʼliq. Iqtisodiyot nazariyasida tadbirkorlik qobiliyati odatda oddiy daromad deb ataladi. Agar tadbirkor oddiy daromad olmasa, unda bu ish bilan shugʼullanmaslik yaxshiroqdir. Buxgalteriya va iqtisodiy foyda bor. buxgalteriya foydani mahsulotni sotishdan olingan daromad va tashqi xarajatlar oʼrtasidagi farq. Iqtisodiy foyda umumiy daromad va tashqi va ichki xarajatlar miqdori, shu jumladan normal foyda oʼrtasidagi farqdir. Iqtisodiy foyda ichki xarajatlar miqdori boʼyicha buxgalteriya daromadidan kamroq. Narxlardan tashqari, foydaning shakllanishi tariflar, toʼlovlar, kreditlar boʼyicha foiz stavkalari, asosiy xarajatlar, mehnat unumdorligi, aktivlarga daromadlar, aylanma mablagʼlarning aylanishi va boshqa koʼplab omillar taʼsir koʼrsatadi.
Daromad olishning hisob-kitob yondashuvi mavjud xoʼjalik faoliyatini tahlil qilish, soliqqa tortish, amortizatsiya xarajatlarini hisoblash va boshqalar uchun muhim ahamiyatga yega. Iqtisodiy yondashuv biznesni tashkil yetishda muhim ahamiyat kasb yetadi, tadbirkor tanlangan yoʼnalishning toʼgʼriligini tekshirishga imkon beradi. Kompaniyaning asosiy vazifasi daromadni maksimal darajada oshirish imkonini beruvchi ishlab chiqarishning optimal hajmini tanlashdan iborat. Foyda masalasini koʼrib chiqayotganda, bunday tushunchani firma daromadi yoki daromadi sifatida koʼrib chiqish kerak. Umumiy daromadni, oʼrtacha va marginal daromadlarni ajratib koʼrsatish. Jami daromad (TR - jami daromad) jami mahsulotni sotishdan (sotishda) olingan umumiy daromad hisoblanadi. Bir firmaning jami daromadi, sotilgan tovarlar narxini firma sotishi mumkin boʼlgan mahsulotlarning soniga koʼpaytirish yoʼli bilan aniqlanadi: qaerda R - birlik narxi, rub; Q - sotilgan mahsulotlarning hajmi. Oʼrtacha daromad (AR - oʼrtacha daromad) - sotilgan (sotilayotgan) mahsulotning hajmi (miqdori) boʼyicha jami daromadni taqsimlash bilan belgilanadigan chiqim birligidan olingan daromad: Marginal daromad (MR) - har bir birlik uchun ishlab chiqarish hajmining ortishi bilan jami daromadlar oshishi: bu yerda D - umumiy daromadning ortishi; DQ - chiqimlarning oshishi.
Sotish davrida jami daromad (TR daromadi) va jami xarajatlar (TC) oʼrtasidagi maksimal farq bilan foyda maksimalizatsiyasiga yerishish mumkin. Umumiy daromad va umumiy xarajatlarni taqqoslash printsipini koʼrsatish uchun biz grafikdan foydalanamiz. (1 – rasm)

1 – rasm Umumiy daromad va umumiy xarajatlarni taqqoslash printsipini grafigi

Firma ishlab chiqarish boshlangan paytdan boshlab daromad keltirmaydi, lekin keyinchalik. Avvaliga, u katta sobit binolarni ijaraga, mulkiy sugʼurta bilan bogʼliq xarajatlarni, uskunalar texnik xizmat, xodimlar va boshqa ish haqi toʼlashni bor., Keyin oʼzgaruvchan xarajatlar (VC) va mahsulotining bir hajmi qoʼshiladi sobit zararlar chiqish hajmini oshirish bilan (Q 3) umumiy daromad (TSh) maʼlum bir nuqtada (A) umumiy xarajatlar summasiga teng boʼladi, yaʼni ishlab chiqarishni oʼz-oʼzini qoplash nuqtasiga yerishiladi. Bu nuqta ishlab chiqarishning tanqidiy hajmi deb nomlanadi, u ikki shartni bajaradi: 1) jami daromad umumiy xarajatlarga teng 2) firma nolinchi foyda oladi (Başabaş nuqtasi oʼtib) ishlab chiqarish oʼsishiga bilan kelajakda, yilda, foyda marjasi foyda oʼsish surʼatini topadir boshlaydi vaqti kompaniyasi uskunalar kam samarali ishlatiladi qaysi ozayib rentabellikga qonunga va xarajatlarini oʼsish surʼatlarini namoyon boʼladi, keyinchalik oʼsib boshlaydi, lekin yertami boʼladi. Muayyan hajmdagi chiqim (Q 5) bilan firma yana muhim hajmli nuqtaga (B) yetadi. nuqtalari doirasida sabab boʼladigan yoʼqotishlar, B Q 5 Q 3 oraligʼida ishlab chiqarish iqtisodiy foyda keltiradi muhim hajmi ochko tashqarida har qanday ishlab chiqarish, maksimal daromad qachon Q 4 teng chiqishi miqdori, m. F yerishish mumkin umumiy xarajat (TC) jami daromaddan (TR) kam boʼlsa. Foyda ishlab chiqarishni kengaytirish manbai boʼlib, resurslardan foydalanish darajasini, ularni taqsimlashning ratsionalligi, investitsiya texnologiyalariga investitsiyalarni ragʼbatlantiradi va quyidagilar orqali shakllanadi: Mahsulotlar, tovarlar, ishlar va xizmatlarni sotishdan tushgan tushumlar; Boshqa aktivlarni sotishdan tushgan tushumlar (jumladan, tovar-moddiy zaxiralar va moddiy boʼlmagan resurslar); Asosiy vositalar va boshqa mol-mulkni sotishdan tushgan tushumlar; Boshqa firmalarning kapital ishtirokidan olingan daromadlar; Qimmatli qogʼozlar boʼyicha daromad; Qabul qilingan jarimalarning ortiqligi, qoʼshiq aytish, pul toʼlash haqida. Korxonada tadbirkorlik faoliyati natijasida olingan daromad davlat va korxona oʼrtasida taqsimlanadi. Davlatning foydasi davlat tomonidan belgilanadigan va oʼzboshimchalik bilan oʼzgartirilishi mumkin boʼlmagan soliqlar, yigʼimlar, bojlar, stavkalar shaklida tegishli byudjetga toʼgʼri keladi. Korxonada qolgan daromad ikki qismga boʼlingan holda, korxonaning mol-mulkini oshiradi va yigʼish jarayonida qatnashadi, qolgan qismi isteʼmol uchun yoʼnaltiriladi. Foydaning taqsimlanishi sof foyda (qoldiq foyda), yaʼni soliq va boshqa majburiy toʼlovlarni toʼlashdan keyin amalga oshiriladi. Foydani taqsimlash va ulardan foydalanish tartibi kompaniya ustavida belgilanadi va korxonada ishlab chiqilgan va rahbar organ tomonidan tasdiqlangan qoidalar bilan belgilanadi. Hamkorlik va aktsiyadorlik jamiyatlarining daromadlarini taqsimlash va ulardan foydalanish ushbu korxonalarning tashkiliy-huquqiy shakli bilan bogʼliq boʼlgan oʼziga xos xususiyatlarga yega. Korxonaning daromadlari, muayyan yuridik shaxs odatda oʼz faoliyati bilan shugʼullanadigan narsa hisoblanadi. Bu koʼrsatkich tufayli kengaytirilishi, oylik maoshlarini toʼlash, yangi uskunalar sotib olish, sotib olish materiallari, tashqi tashkilotlarning xizmatlariga haq toʼlash mumkin boʼladi.
Xulosa
Shuni aytishimiz joizki xar bir firma bozor iqtisodiyotida oʼz oʼrniga yega boʼlishi uchun birinchi navbatda raqobat bardosh xamda xamyonbob sifatli maxsulot ishlab chiqarishni yolga qoyish lozimfirma raxbarining maqsadi faqat katta daromad olish boilibgina qolmay xalq manfatlaarini oʼylashi kerak. Maxsulot tannarxiga ucha katta bolmagan miqdorda narx qoyish kerak. Shunda ishlab chiqargan xar bir maxsuloti xaridorlarga xarid qilishiga qulay boʼladi.
Korxona ishlab chiqarayotgan maxsulotini talab miqdoriga qarab belgilangan xajimda ishlab chiqarishi maqsadga muxofiq. Firma yeng avallo ish faoliyatida tajribali xodimlar bilan ta`minlanishi zarur. Shu bilan bir qatorda olinga daromaddan samarali foydalanish darkor. Xar bir ishlab chiqarayotgan tovar va xom ashyosini reklamasi va uning sifatiga ye`tabor qaratish lozim. Shunda korxonaning tovar aylanmasi normal darajadi boʼladi.