Denov filiali pedagogika fakulteti

Darsning jihozi: ertak mazmuniga mos rasm. Fe’llarning tuslanish jadvali.
Darsning borishi:

1. 
   Uy vazifasini tekshirish. 385-mashq.
   

• 
  Matnda qanday dorivor o‘tlarning nomi uchraydi? (Moma- qaymoq, qora o’t.)
  
• 
  Sizlar yana qanday dorivor o‘simliklarni bilasiz? (Yalpiz, rayhon,...)
  
• 
  Matndagi qaysi fe’llarni yozdingiz? (bordik, uchratdik, tanishdik, teryapsan, so’radim, aytdi, so’radi fe’llarini yozdik.)
  
• 
  Fe’llarni qanday aniqladingiz? (So‘roqlar yordamida aniqladik.)
  
• 
  Bordim fe’li qaysi shaxsga tegishli? (I shaxsga tegishli.)
  
• 
  Bordim fe’lining I shaxs ko‘plik shakli qanday yasaladi? (-k qo‘shimchasini qo‘shish orqali — bordik.)
  
• 
  Matndagi I shaxs ko‘plik qo‘shimchalarini olgan fe’llarni o‘qing. (Uchrashdik, tanishdik.)
  
• 
  Matnda II shaxs qo‘shimchalarini olgan fe’llar ham bormi? (Teryapsan, qo‘yasiz.)
  
• 
  III shaxs qo‘shimcha!arini olgan fe’llami ayting. (Aytdi, so’radi, javob berdi.)
  
• 
  Rahmatilla so‘zi qanday yoziladi? (Yumshoq h va yonma- yon kelgan bir xil tovush l bilan hamda bosh harf bilan yozamiz.)
  

2. 
   Eshituv diktanti. O’quvchilar so‘zlarni avval eshitadilar, yodlarida saqlaydilar. So‘zlarni ichlarida bo‘g‘inlab aytib yozadilar. O’qidim, ishlayapman, yozding, ko’ryapsan, so’radi, kulyapsiz.
   

• 
  Fe’llardagi shaxs-son qo‘shimchalarini tegishlicha belgilang.
  
• 
  Diktantlardagi fe’llarga qo‘shilgan qaysi shaxs-son qo‘shimchalarini belgiladingiz (-m,-man,-ng,-san,-di,-siz qo‘shimchalarini belgiladik.)
  
• 
  Ular qanday qo‘shimchalar? (Biz belgilagan qo‘shimchalar shaxs-son qo‘shimchalaridir.)
  

Yangi mavzu bayoni.
Shaxs-son qo‘shimchalarini tuslovchi qo‘shimchalar deb ataymiz. Fe’llarning tuslovchi qo‘shimchalar bilan qo‘llanishi tuslanish deyiladi.

3. 
   Darslik bilan ishlash. 386-mashq shartiga ko‘ra o‘qituvchilar so‘roq berish yo‘li bilan ajratilgan so‘zlarning turkumini aniqlaydilar. Fe’llardagi shaxs-son qo‘shimchalarini belgilaydilar.
   

• 
  Fe’lning qaysi shaxs-sonda ekanligini, bo‘lishli va bo‘lishsizligini aytadilar.
  

387-mashq. O’quvchilar she’rni ifodali o‘qiydilar.

• 
  She’r nima haqida ekan?
  
• 
  She’r necha banddan va necha misradan iborat?
  
• 
  She’r necha gapdan tuzilgan?
  
• 
  Birinchi gapning bosh bo‘laklarini so‘roq orqali aniqlang (tog‘laringda kezganman — nima qilganman? kesim, kim? kezgan
  
• 
  men kezganman. Men degan egasi tushib qolgan.)
  
• 
  Ikkinchi gapning kesimini toping. (Nima qilganman? — kezganman. Ikkala gapning kesimi bir xil so‘z.)
  
• 
  Kezganman fe’li qaysi shaxs-son qo‘shimchalari bilan tuslangan? (-man I shaxs birlik qo‘shimchasi bilan tuslangan.)
  
• 
  Ikkinchi gapning fe’lini, unga qo‘shilgan tuslovchi qo‘shimchalarni aniqlang. (Sezganman — nima qilganman? I shaxs birlikda tuslangan.)
  
• 
  Birinchi gapdagi fe’lni toping, qaysi qo‘shimchalar bilan tuslanganini tushuntiring. (Nima qildik — sevdik. I shaxs ko'plik qo'shimchasi bilan tuslangan.)
  

O’quvchilar qolgan fe’llarning qaysi qo‘shimcha bilan tuslan­ganini aytadilar. Ajratib ko'rsatilgan kezganman, sezganman, sevdik fe’llariga mos kishilik olmoshlarini topib, daftarga yozadilar. Yozganlarini darslikka qarab tekshiradilar.

4.