Декабрь 2020 10-қисм



Download 3,02 Mb.
Pdf ko'rish
bet85/341
Sana31.12.2021
Hajmi3,02 Mb.
#227466
1   ...   81   82   83   84   85   86   87   88   ...   341
Bog'liq
10.Pedagogika yonalishi 2 qism

Декабрь  2020  10-қисм
Тошкент
TARJIMADAGI TRANSFORMATSIYALAR
Sadullayeva Zulxumor
Xorazm viloyati Hazorasp tumani, 
41 – son maktab o‘qituvchisi.
Telefon ++99894 233 40 54.
Annotatsiya: Tarjimaning asosi va uning paydo bo‘lishi qadimiy Rim bilan bog‘liq. Bundan 
2000 yil oldin bugungi kunda asliyatdan tarjima qilish muammosi dolzarb masala bo‘lganligini 
ta’kidlash lozim.
Kalit so‘zlar: sintaktik, xususiyat, ilmiy- texnik matnlar, leksik- stilistik.
Tarjima  birinchidan  bir  tilda  sodir  bo‘ladigan  asami  ikkinchi  tilga  faqat  tarjima  qilish  yo‘li 
bilan  yetkazib  berish  jarayonidir.  Ikkinchidan,  tarjima  bu  jarayonning  natijasi  deb  tushuniladi 
ya’ni  tarjima  tilida  yangi  yaratilayotgan  asardir.  Tarjimaning  asosi  va  uning  paydo  bo‘lishi 
qadimiy  Rim  bilan  bog‘liq.  Bundan  2000  yil  oldin  bugungi  kunda  asliyatdan  tarjima  qilish 
muammosi  dolzarb  masala  bo‘lganligini  ta’kidlash  lozim.  Tarjimada  doim  hamma  janrni  bir 
xilda  puxta  biladigan,  bu  janrlardagi  asarlami  professional  darajada  tarjima  qiladigan  tarjimon 
yo‘q.  Chunki  har  qaysi  janming  o‘ziga  xos  xususiyatlari  bor.  Qolaversa,  hatto  tarjimaning 
umumiy nazariyasini ham yaratish mumkin emas. Yaxshi tarjima avvalambor asar muallifi o‘z 
oldiga qanday maqsad va vazifa qo‘ygan bo‘lsa, tarjimon shu maqsad bilan bog‘liq asl ma’noni 
o‘quvchiga to‘la-to‘kis yetkazib bera olsa, buni yaxshi tarjima deymiz ya’ni muayyan janrga xos 
bo‘lgan matn tarjima jarayoniga o‘z ta’sirini o‘tkazadi. Masalan, ingliz va o‘zbek tillaridagi ilmiy-
texnik  matnlami  olsak,  ingliz  tilida  kesimlar  ko‘proq  passiv  nisbatda  ishlatiladi.  Bu  xususiyat 
o‘zbek  tiliga  xos  emas.  Demak,  bir  xil  janrga  xos  bo‘lgan  ikki  tildagi  matn  bir-biridan  ko‘p 
jihatdan lisoniy nuqtai nazardan farqlanishi mumkin.[ 2. O‘zbekiston adabiyoti va san’ati 2007 ] 
Ilmiy — texnik matnlar tarjimasida tarjimon shu sohaga oid istilohlami mukammal bilishi lozim. 
Ijtimoiy - siyosiy matnlar tarjimasi esa, ilmiy- texnik matnlar tarjimasidan ayrim jihatlariga ko‘ra 
farqlanadi.  Bunday  matnlar  tarjimasida  tarjimondan  muayyan  so‘zning  muqobilini  -  tarjima 
qilinayotgan  tildagi  sinonomik  qatordan  har  jihatdan  mos  so‘zni  topish  talab  etiladi.  Badiiy 
matn tarjimasi aytib o‘tilgan har ikkala matn turlaridan tubdan farq qiladi. Badiiy asar tarjimoni 
turli vositalardan, xususan, leksik- stilistik transformatsiyalardan badiiy matn asosidagi ma’no, 
mazmun, g‘oya va adabiy uslublami saqlab qolgan holda yetkaziladi.Ma’lumki tarjima tillararo 
transformatsiyalar  (o‘zgartirishlar,  almashtirishlar)  majmuasi  bo‘lib,  bunday  transformatsiya 
turlariga quyidagilar kiradi:  1) o‘rin almashtirish, 2) ma’no
almashtirishlar, 3) qo‘shishlar, 4) tushurib qoldirishlar shular jumlasidandir. Tarjimadagi faqat 
sintaktik almashtirishlarning asosan qo‘shma gap miqyosida almashtirish va o‘zgartirishlarning 
keltirib chiqaruvchi omillarni bir nechtasini keltirib o‘tamiz.
1.  Qo‘shma  gapni  sodda  gap  bilan  sintaktik  almashtirish;(Bunday  almashtirishlar  asl  nusxa 
tilidagi qo‘shma gapning tarjima tilida sodda gap bilan berilishida ko‘zga tashlanadi):
- He came to the city in order that he might find some useful job. (qo‘shma gap)
-U shaharga bir foydali ish topish uchun keldi si>dda gap)
-The guests left for their homes earlier, because they worried about their children . (qo‘shma 
gap)
-Mehmonlar uylarida bolaiarini qoldirib kelganiiklari uchun ertaroq tarqalishdi. (sodda yoyiq 
gap)
Ushbu almashtirishni taqozo qiluvchi bir omil bor, u ham bo‘lsa asl nusxa tilidagi qo‘shma 
gapning  qismlaridagi  grammatik  egalarining  bir  shaxsni  ifodalashidir,  shu  tufayli  ularni  bir 
egalik sodda yoyiq gapga aylantirish oson, shu bilan birga tillarda bir xil egalari bor qo‘shma 
gaplar juda ham kam qo‘llaniladi.
2. Teng bog‘langan qo‘shma gapni o‘ziga o‘xshash qo‘shma gap bilan sintaktik almashtirish:
-Her father works at a bank, and her mother at hospital.(teng bog‘Iovchili qo‘shma gap)
-Uning dadasi bankda ishlaydi, onasi esa kasalxonada ishlaydi.
3. Teng bog‘langan qo‘shma gapni ergash gapli qo‘shma gap bilan sintaktik almashtirish:
-I was reading magazines, when he was watching TV.
-U televizor ko‘rayotgan bo‘lsa men jurnallar o‘qiyotgan bo‘lardim.


52

Download 3,02 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   81   82   83   84   85   86   87   88   ...   341




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish