Декабрь 2020 10-қисм

Декабрь  2020  10-қисм
Тошкент
MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALARDA CHET TILI KOMPETENTLIGINI 
OSHIRISHNING SAMARALI USULLARI
(RUS TILI MISOLIDA)
Isroilova Malikaxon Muhammadovna
Bo‘ston tumani 28-MTT katta guruh tarbiyachisi
Tel: [phone] 
E-mail: [e-mail]
“Bolaga ta’lim berish uchun o‘zingiz ham go‘dak bo‘ling!”
Vladimir Odoyevskiy
Annotatsiya:  Maktabgacha  ta’liim  tizimi  har  qachonlar  muhim  ahamiyat  kasb  etib  kelgan. 
Qolaversa  hozir  butun  dunyoda  globalizatsiya  jarayoni  kechayotgan  bir  vaqtda  bolalarga  chet 
tillarini o‘rgatish ustuvor vazifalardan biri hisoblanadi. Ushbu maqola aynan maktabgacha ta’lim 
muassasalari tarbiyalanuvchilarida chet (rus) tili kompetentligini oshirishga qaratilgan zamonaviy 
va samarali pedagogik usullarni tahlil qilishga bag‘ishlanga.
Kalit so‘zlar: “Ilk qadam” davlat dasturi, maktabgacha yoshdagi bola, kompetensiya, chet tili, 
talaffuz, nutq, MDH, maktabgacha ta’lim tashkiloti, rivojlanish.
Uzluksiz ta’lim tizimi hozirgi kunda o‘zining samaradorligi bilan butun dunyo hamjamiyatida 
ijobiy qiziqish uyg‘otdi. Maktabgacha ta’lim sohasi uzluksiz ta’lim tizimining birlamchi bo‘g‘ini 
hisoblanib,  u  har  tomonlama  sog‘lom  va  barkamol  bola  shaxsini  tarbiyalash  va  maktabga 
tayyorlashda  g‘oyat  muhim  ahamiyat  kasb  etadi.  [1]  Yurtimizda  ham  bu  sohani  rivojlantirish, 
takomillashtirish va mutlaqo yangi darajaga olib chiqish bo‘yicha ulkan ishlar amalga oshirildi. 
Buning yaqqol tasdig‘i sifatida O‘zbekiston Respublikasi prezidentining “O‘zbekiston Respubl
ikasi Maktabgacha ta’lim vazirligi faoliyatini tashkil etish to‘g‘risida” 2018-yil 30-sentabrdagi 
pQ-3305-sonli  qarori    va  2019-yil  16-dekabrda  qabul  qilingan  O‘zbekiston  Respublikasinning  
“Maktabgacha  ta’lim  va  tarbiya  to‘g‘risidagi”  O‘RQ-595-sonli  qonunini  va  ko‘plab  qonun 
hujjatlarini keltirish mumkin.
“Ilk  qadam”  maktabgacha  ta’lim  muassasasining  davlat  o‘quv  dasturida  keltirilganidek 
kompetensiya  bu  –  bolaning  mavjud  bilim,  ko‘nikma  va  malakalarini  kundalik  faoliyatda 
qo‘llay olish qobiliyati. Bunga ko‘ra, bolaning kompetensiyalari quyidagilar bilan belgilanadi:
Jismoniy rivojlanish va sog‘lom turmush tarzining shakllanishi;
Ijtimoiy-hissiy rivojalanish;
Nutq, muloqot, o‘qish va yozish malakalari;
Bilish jarayonining rivojlanishi;
Ijodiy rivojlanish. [3]
Ko‘rinib  turibdiki,  bolaning    kommunikativ  (nutqiy  faoliyati)  kompetensiyasi  maktabgacha 
bo‘lgan davrda dolzarb ahamiyatga ega jarayon hisoblanadi. Bolalarga chet tillarini (rus, ingliz, 
koreys tillari) o‘rgatish ham aynan maktabgacha ta’lim tashkilotlaridan (keying o‘rinlarda MTT) 
boshlab yo‘lga qo‘yish ham tegishli vazirlikning qaror va farmonlarida keltirib o‘tilgan. [2]
Bilamizki, MDH davlatlari o‘rtasida rus tili turli darajadagi muloqot o‘rnatishda asosiy ko‘prik 
vazifasini bajaruvchi vosita hisoblanadi. Ulg‘ayib kelayotgan kelajak avlodga rus tilini chet tili 
sifatida oʻrgatish ham soʻnggi yillarda dolzarb va davr talabi ekanligi sezilib bormoqda.  Shunday 
ekan, bolalarimiz rus tilida ravon, tiniq va fonetik jihatdan to‘g‘ri so‘zlashishlari uchun ushbu 
tilga  bo‘lgan  e’tiborni  ilk  yoshdagi  maktabgacha  ta’lim  tarbiyalanuvchilaridan  boshlashimiz 
muhim, deb hisoblayman.
Bunda,  bolaga  oʻz  ona  tilida  tilga  kirishi  bilan  ikkinchi  (rus)  tilni  chuqurlashtirgan  holda 
oʻrgatib  borilsa,  tez,  oson  va  (talaffuzdagi)  muammolarsiz  shu  tilni  oʻrganadi. Yana  yordamga 
MTTlarda  faoliyat  yuritayotgan  o‘qituvchi-tarbiyachilar    ko‘makka  keladi.O‘z  vaqtida  ota-
onalar ham farzandini ushbu tilni yaxshi va mukammal o‘rganishi uchun MTT tarbiyachilariga 
ko‘makdosh bo‘lishlari lozimdir.
Maktabgacha yoshdagi bolalarga chet tilini o‘qitish hech qaysi davrda oson ish bo‘lmagan. 
Bunga sabab qilib quyidagilarni keltirish mumkin:
Tilning muhimligini tushunmasligi;
Chet tildagi so‘zlarning bola uchun mutlaqo begonaligi;
Tilni o‘rganish jarayonida ota-onaning befarqligi;

---

24