Dawletmuratov Adilbay Mirzabaevich

Tovardıń qunı yamasa óndiris shıǵınları – bul hár qanday bahanıń ulıwmalıq tiykarı boladı, sebebi qárejetsiz hesh qanday tovar yamasa xızmetti jaratıp bolmaydı.


Talap hám usınıs salıstırması. Talap hám usınıs bahaǵa túrlishe baǵdarda tásir etedi. Talap artsa baha kóteriledi, talap qısqarsa baha tómenleydi. Kerisinshe, usınıs kóbeyse baha túsedi, ol qısqarsa baha artadı.

Ekonomikada sonday nızam bar, tovardıń paydalılıǵı qansha joqarı bolsa, onıń bahası da sonsha qımbat (joqarı) boladı hám kerisinshe.

Báseki ortalıǵı. Báseki baha menen alıp barılǵanda ol bazarǵa tásir ótkeredi. Báseki kúshli bolsa baha páseyedi, eger ol sheklense baha artıwǵa iykemlesken boladı. Báseki bahaǵa usınıstı kóbeytiw arqalı tásir etedi.
Monopol bazar bahalarınıń qáliplesiwi. Bizge málim, monopol bazar bul azshılıqtan ibarat bolǵan óndiriwshiler yamasa tutınıwshılardıń ústemligi, yaǵnıy hákimiyatı bar bolǵan bazar. Bul jerde bahanı qáliplestiriwshi faktorlar sheklengen halda háreket etedi.
Qullası, bazardıń monopoliyalasıw dárejesine qarap bahanıń qáliplesiw mexanizmi parqlanadı. Biraq barlıq jerde bahanı qáliplestiriwshi faktorlar saqlanadı, biraq olar túrli dárejede háreket etedi. Monopol bazardaǵı bahalar qarıydar yamasa satıwshınıń tabısına yamasa utılısına alıp keledi.

2. Baha siyasatı hám onıń Ózbekstanda ámelge asırılıw ózgeshelikleri Baha siyasati - bul bazar qatnasıwshılarınıń baha boyınsha kórsetpe hám

háreketleri esaplanadı. Firmalardıń is nátiyjesi tovarlardıń satılıw bahasına baylanıslı bolǵanlıqtan bahanı durıs tańlaw oǵada áhmiyetli. Firmalardıń baha siyasatı úsh maqsetti gózleydi – tovar satıwdı kóbeytiw, paydanı kóbirek alıw, óziniń bazardaǵı málim dárejesin saqlap qalıw.
Tovar satıwdı kóbeytiwden tómendegi úsh jaǵday kútiledi:

1. 
   Tovar satıwdı kóbeytiw arqalı bazarda óz úlesin arttırıw, múmkinshiligi bolǵanda bazardı óz qadaǵalawına alıw.
   
2. 
   Hár bir tovardı (tovar birligin) satıwdan túsetuǵın paydanıń kemeyiwine razı bolǵan halda tovardı kóplep satıw arqalı keletuǵın jalpı paydanı arttırıw.
   
3. 
   Tovardı kóp satıw nátiyjesinde onıń kólemine salıstırǵanda sawda