Dawletmuratov Adilbay Mirzabaevich

Jumıssızlıqtıń unamlı tárepi sonnan ibarat, jumıssızlar miynet rezervin payda etedi, talap artqan jaǵdaylarda óndiristi kóbeytiw ushın zárúr jumıs kúshin olar jetkerip beredi. Jumıssızlıq jumıs ornı ushın básekini kúsheyttirip, jumıs islep turǵanlardı jaqsı miynet etiwge umtıldıradı, biykar júrgenlerdi óz ústinde islep qánigeligin arttırıwǵa shaqıradı. Jumıssızlıq jumıs kúshin háreketsheń etedi, yaǵnıy biykar júrgenler óz miynetine talap bar jerge, hátteki shet elge barıp jumısqa ornalasadı. Bunıń menen miynet resursları kerekli jerlerge jiberiledi.
Jumıssızlıqtıń unamsız tárepi sonnan ibarat , insanǵa zárúr ónimler jaratıwǵa qábiletli adamlar bul jumıstı isley almay qaladı. Uzaq waqıt jumıssız júrip kásiplik mamanlıǵı hám sheberligin joytıwına alıp keledi, biykar júrgenlerdiń ózi hám shańaraǵı tirishilik etiwden qıynalıp qaladı. Jumıssızlıq adamlardı ruwxıy jaqtan ezip qoyadı. Jumıssızlıq bazar sisteması ushın tán bolsada, bárbir kewilsiz hádiyse esaplanadı, sonlıqtan mámleket hám jámiyetshilik jumıssızlarǵa járdem beriw jolın tutadı.

Qadaǵalaw sorawları

1. 
   Jumıs kúshine anıqlama beriń.
   
2. 
   Miynet resurslarına anıqlama beriń hám onıń quramın túsindiriń.
   
3. 
   Jumıs kúshi bazarınıń háreket etiw ózgeshelikleri nelerden ibarat?
   
4. 
   Bántlilik dárejesi qalay anıqlanadı?
   
5. 
   Jumıs kúshiniń bántliligi haqqındaǵı teoriyalar boyınsha túsinink beriń.
   
6. 
   Jumıssızlıqqa anıqlama beriń hám onıń sebeplerin túsindiriń.
   
7. 
   Jumıssızlıqtıń tiykarǵı túrlerine xarakteristika beriń.
   
8. 
   Oyken nızamınıń mazmunın túsindiriń.
   
9. 
   Jumıssızlıqtıń sociallıq hám ekonomikalıq aqıbetlerin túsindirip ber iń.
   

20. TEMA. FINANS SISTEMASÍ HÁM FINANSLÍQ SIYASAT (4 saat)

1. 
   Ekonomikanıń real hám finans sektorı
   

Makroekonomika real hám finans sektorınıń bir pútinliginen ibarat boladı. Ekonomikadaǵı materiallıq formadaǵı tovarlar hám materiallıq emes formadaǵı xızmetlerdiń jaratılıwınan baslap, olardı tutınıwǵa jetkerip beriwge shekemgi bolǵan process ekonomikanıń real sektorında júz beredi. Real sektor túrli tovarlar hám xızmetlerdi islep shıǵarıw bolǵanlıqtan ol ekonomikanıń tiykarǵı tayanısh tochkası esaplanadı. Bul jerde jaratılǵan barlıq ónimler almasadı, bólistiriledi hám tutınıladı. Bunday háreket úzliksiz júz beredi, bul mazmunı boyınsha tákirar islep shıǵarıwdı ańlatadı.
Bazar ekonomikasındaǵı real aylanısqa pul xızmet etedi, sebebi pulsız hesh qanday baylanıs júz bermeydi. Biraq pul aylanısı real aylanıstıń bar bolǵanlıǵı ushın háreket etedi. Pul sektorı keń mániste finanslıq baylanıslardı ańlatadı. Sonlıqtan bul sektor dúzilisi boyınsha finans hám kreditti óz ishine aladı.

Eger real sektorda ónim hám xızmetlerdiń aylanıs háreketi júz berse, finans sektorında soǵan muwapıq túrde puldıń aylanıs háreketi payda boladı.

Puldıń aylanısı onıń bir ekonomikalıq subektten basqa ekonomikalıq subektke ótip turıwın bildiredi, yaǵnıy pul úy xojalıqları, firmalar hám máml eketlik


shólkemler ortasında aylanıp júredi. Ekonomika subektleri ortasında baylanıstıń júz beriwi pul arqalı ámelge asırıladı. Real hám finans sektorındaǵı aylanıstıń bir pútinligin tómendegi sızılmada kórsek boladı (21.1-sızılma).

Pul
_{Real aylanıs} Pul aylanısı