Давлатчилик тарихи. Маъруза матни 3-курс 1-Мавзу. Сўнги ўрта асрларда Ўзбек хонликлари

Босқичи	1-босқич	2-босқич
3-босқич
Ҳудуди	Тошкент, Фарғона, Самарқанд вилоятлари	Зарафшон вилояти (Бухоро ва Ўрта Зарафшон округлари	Қашқадарё, Сурхондарё, Хоразм округлари
Даври	1925-1926 йиллар	1927 йил	1928-1929 йиллар

Ер-сув ислоҳатини ўтказиш тўғрисидаги декретга асосан Фарғонада вилоятида 40 десятина, Тошкент ва Самарқанд вилоятларида 50 десятина ва ундан ортиқ суғориладиган ерлари бор катта мулк эгаларининг хўжаликлари бутунлай тугатилиши, уларнинг ерлари давлат ер фондига ўтказилиши ва деҳқонларга бўлиб берилиши назарда тутилган эди. Ер билан биргаликда барча ишчи ҳайвонлари (ҳўкиз, от ва б.), деҳқончилик асбоб-ускуналари ҳам мусодара қилинди. чорикор, қарол, етим каби камбағал деҳқон табақалари асосан бой хўжаликларнинг ерларини ижарага олиб, унда ишлаган ва тирикчилигини ўтказган. “Қулоқ” хўжаликлари одатда ерга ишлов берган ва ортиқча ерларини ижарачиларга топширган. Ўзбекистонда бой хўжаликлар 2 тоифага бўлинган: 1) 40-50 десятина ва ундан ортиқ суғориладиган ери бор бой хўжаликлар; 2) 10-40 десятинагача ери бор ўзига тўқ деҳқон хўжаликлари. Кейинчалик ўзига тўқ деҳқон хўжаликлари “қулоқлар” деб номланди.

1925-1929 йилларда ўтказилган ислоҳатлар натижасида барча вилоятларда 5000 га яқин бой хўжаликлар тугатилди, 23 000 дан ортиқ ўзига тўқ хўжаликларнинг “ортиқча” ерлари тортиб олинди. Ҳар бир бой ва ўзига тўқ хўжалик учун 7-10 десятинагача бўлган ер унинг ўзига қолдирилиши мумкин эди. Бироқ ўзига тўқ деҳқон хўжаликлари ҳақиқий деҳқонлар бўлиб, улар ердан самарали фойдаланишдан ва ишлаб чиқаришни кенгайтиришга ҳаракат қилишган. Улар ишбилармон ва уддабурон кишилар бўлган.