Илмий тадқиқот.
Илм-фанни амалга ошириш ва ривожлантириш шакли илмий тадқиқот бўлиб, у илмий методлардан фойдаланадиган ҳодисалар ва жараёнларни ўрганиш, уларга турли омиллар таъсирини таҳлил қилиш, шунингдек фан ва амалиёт учун ишончли тарзда тасдиқланган ва фойдали бўлган максимал эффектли ечимларни олиш мақсадида ҳодисаларнинг ўзаро таъсирини ўрганиш.
Илмий тадқиқотнинг мақсади - аниқ бир объектни аниқлаш ва унинг таркибини, характеристикаларини, илм-фан соҳасида ишлаб чиқилган билиш принциплари ва усуллари асосида боғланишларни аниқлаш, шунингдек, инсон фаолияти учун фойдали натижаларни қўлга киритиш, уларни ишлаб чиқаришга жорий қилиш.
Ҳар бир илмий ишни амалга оширишнинг асоси методология бўлиб, у илмий тадқиқотларни амалга оширишда қабул қилинган усуллар, йўллар, техникалар тўплами ва уларнинг аниқ кетма-кетликларидан ташкил топади. Умумлаштириб айтадиган бўлсак методология - бу белгиланган тадқиқот вазифасини ҳал қилиш режаси, схемасидир.
Илмий тадқиқотни амалиётга боғланган назарияга асосланган ҳолда узлуксиз ривожланишда деб қаралиши зарур.
Илмий-тадқиқотга қўйиладиган энг муҳим талабларига бири – илмий умумлаштиришдир. У ўрганилаётган ҳодиса ва жараёнлар ўртасидаги муносабатлар ва боғланишларни аниқлаш ва илмий хулосаларни қилиш имконини беради. Хулосалар қанчалик чуқурроқ бўлса, тадқиқотнинг илмий даражаси шунчалик баланд бўлади.
Ўз мақсадига кўра илмий тадқиқотлар назарий ва амалий бўлади.
Назарий тадқиқотлар янги принципларни (тамойилларни) ишлаб чиқишга қаратилган. Бу одатда фундаментал тадқиқотлардир. Уларнинг мақсади жамиятнинг билимларини кенгайтириш ва табиат қонунларини яхшироқ тушунишга ёрдам беришдир. Бундай ишланмалар янги назарий тадқиқотларни янада ривожлантириш учун фойдаланилади ва асосан узоқ муддатли, бюджетли бўлади.
Амалий тадқиқотлар янги усулларини яратишга қаратилган. Улар асосида янги ускуналар, янги машина ва материаллар, ишлаб чиқариш ва ишни ташкил этиш услублари ва ҳаказолар ишлаб чиқилади. Улар жамиятнинг муайян тармоқларни ривожлантиришдаги эҳтиёжларини қондириш учун керак. Амалий тадқиқотлар узоқ ва қисқа муддатли, бюджет ёки шартномавий бўлиши мумкин.
Ишланманинг мақсади - амалий (ёки назарий) тадқиқотларни техник қўлланмаларга айлантиришдир. Улар янги тадқиқотлар ўтказилишини талаб қилмайди.
Тажриба-конструкторлик бюроларида (ТКБ), лойиҳалаш, тажриба-ишлаб чиқариш корхоналарида амалга ошириладиган ишланмаларнинг якуний мақсади – материални жорий этишга тайёрлашдан иборат.
Do'stlaringiz bilan baham: |