Давлат қЎмитаси тошкент автомобиль йўлларини лойиҳалаш, Қуриш ва эксплуатацияси институти

Механикавий – ўқилган матнни қайта такрорлаш ва ёдлашга асосланади. Бундай эслаб қолишда ("ёдлашда") алоҳида элементлар орасидаги мантиқий боғлиқлик бўлмайди. Бу усул энг кам самарадор ҳисобланади ва чекланган ҳолатлар учун қўлланилади, масалан: саналарни, формулаларни, цитаталарни, хорижий сўзларни ва ҳаказоларни эслаб қолиш.
Хотирани кўплаб такрорлаш орқали машқ қилдириш самарасиз эканлиги аниқланган. Хотира формал қабул қилишга эмас, ўрганилаётган маълумотларни фаол фикрлаш орқали қабул қилишга асосланган бўлиши керак. Эслаб қолиш – фикрлаш дегани. Бу хотира самарадорлигининг, ақлий меҳнат самарадорлигининг асосидир.
Мантиқий-семантик усули алоҳида элементлар орасидаги мантиқий боғланишларни эслаб қолишга асосланган. Ўқиш чоғида алоҳида элементларни эмас, балки бутун матнни, унинг мазмунини, йўналишини, маъносини тушуниш керак. Баъзида эслаб қолиш учун матни бир марта тез ўқиб чиқиш етарли бўлади. Бироқ, бунда мантиқий алоқаларга алоҳида эътибор берилиши керак. Мантиқий-семантик усули механикавий усулга нисбатан бир неча баравар самаралироқдир.
Эслаб қолишнинг ихтиёрий усули турли мнемоник услубларни қўллашга асосланган. Уларнинг ичида энг кенг тарқалгани танланадиган мнемоник услуб. Ахборот устида ишлашдан олдин аниқ материални эслаб қолиш мақсади қўйилади, масалан, автомобилнинг рул бошқармасини диагностикалашнинг технологик кетма-кетлиги ва ҳоказо. Бундай йўналтирилганлик, кўрсатма бизни қизиқтирган материални эслаб қолишни осонлаштиради. Бошқа мнемоник услуб - бу вақтга йўналтирилган, яъни эслаб қолишнинг зарур давомийлиги. Масалан, талаба ўзини иродаси кучи билан имтиҳонни топшириш учун қисқа муддат ичида қўшимча материалларни эслаб қолишга мажбур қилади. Одатда бундай материаллар қисқа вақт ичида хотирада сақланади. Тадқиқотчи мавзуни ишлаб чиқишнинг бутун даврида ўз хотирасида зарур материалларни узоқ вақт сақлаб туришга мажбур қилади.
Ушбу усул қуйидаги формулага асосланган: қандай йўналтирилганлик (кўрсатма) бўлса, шундай эслаб қолинади. Бу фақат мантиқий-семантик усулни қўллаганда самарали бўлади.