Davlat byudjeti” fanidan O’quv uslubiy majmua

Xorijiy davlatlarda qo‘llaniladigan ta’lim tizimini moliyalashtirish modellari tavsifi

Download 2,36 Mb. bet 98/163 Sana 12.07.2022 Hajmi 2,36 Mb. #780367

Bog'liq
УУК Давлат бюджети 2017 2018 бошка йуналишларга (4)

Bu sahifa navigatsiya:

• 15.1. Ta’lim muassasalarini mablag‘ bilan ta’minlash yangi usullarining mohiyati, afzalliklari va xususiyatlari

15.4.

Xorijiy davlatlarda qo‘llaniladigan ta’lim tizimini moliyalashtirish modellari tavsifi

Tayanch so’z va iboralar: ta’limning hammabopligi; ta’lim sifati va natijalari; umumta’lim maktablari; maktabgacha ta’lim muassasalari; o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi muassasalari; oliy ta’lim muassasalari; ta’lim tizimini moliyalashtirish usullari; o‘tgan davr ko‘rsatkichlari asosida moliyalashtirish; alohida shartnomalar asosida moliyalashtirish; xarajatlarga asoslangan moliyalashtirish; formula asosida moliyalashtirish; jon boshiga (o‘quvchi soniga ko‘ra) moliyalashtirish; “pul o‘quvchining ortidan boradi”gan tamoyil; maktab budjeti; bazaviy xarajatlar me’yorlari; oshiruvchi koeffitsientlar.


15.1. Ta’lim muassasalarini mablag‘ bilan ta’minlash yangi usullarining mohiyati, afzalliklari va xususiyatlari


Jahon amaliyotida ta’lim muassasalarini moliyalashtirishning mablag‘lardan samarali foydalanish va ta’lim sifatini oshirishni rag‘batlantiruvchi yangi yo‘llarini qidirib topish ta’lim tizimini rivojlantirish yo‘lidagi xarakatlarning o‘ziga xos xususiyati hisoblanadi. Bu harakatlar ta’lim sohasidagi birinchi darajali vazifalarni hisobga olgan holda quyidagi tamoyillarni ta’minlashga qaratilgan:

• 
  ta’limning hammabopligi (ham jismoniy, ham moliyaviy jihatdan);
  
• 
  ta’lim sifati va natijalari;
  
• 
  tenglik – bir xil ehtiyojli o‘quvchilar mablag‘lar bilan bir xil darajada ta’minlanadilar; muhtojroq o‘quvchilar ko‘proq mablag‘ oladilar;
  
• 
  samaradorlik: tashqi samaradorlik – ta’lim tizimi jamiyatga ishchi kuchini tayyorlaydi, shundan kelib chiqqan holda bu sohaga qilinayotgan xarajatlarning samaradorligini hisobga olib mablag‘lar safarbar etiladi; ichki samaradorlik – eng kam xarajat qilib ko‘proq natijalarga erishish.
  

Ta’lim tizimini moliyalashtirish usullari haqida gap borar ekan, u yoki bu usulni qo‘llashda har bir mamlakat o‘z ijtimoiy siyosatining ustivorliklari, shuningdek, budjet tizimining o‘ziga xosligi va ta’lim tizimini boshqarish xususiyatlariga asoslanadi. Shunga qaramay, o‘tmishda mashhur bo‘lgan va hozirgi kunda maktab ta’limining ko‘plab tizimlarida amalda qo‘llanilayotgan ta’lim muassasalariga moliyaviy mablag‘larni ajratishning bir qancha yo‘llari va usullarini ta’kidlash mumkin:

Download 2,36 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: