Датчиклар

1.10. Газ таркибини аниқлаш усуллари ва газ датчиклари.

Саноатда газларни таркибини аниқлаш масаласи актуалдир. Кимёвий ишлаб чиқариш, фармацевтика, нефтни қайта ишлаш саноати ва бошқа ишлаб чиқариш саноатида газларни таркибини аниқлаш узликсиз равишда амалга оширилиб ишлаб чиқаришни автоматлаштириш имкониятини беради. Иссиқлик ишлаб чиқариш, умуман ёқилғи ёқиладиган ишлаб чакирш корхоналарида газоанализаторлар узликсиз равишда чиқинди газларини таркибини аниқлаб, ёниш жараёнига узатилаётган газ ва ҳаво нисбатларини бошқаришни ташкил этиши мумкин. Бундан ташқари газоанализаторлар атом саноатида ишлаб чиқариш ҳавфсизлкни таъминлаш, ёнғинни олдини олиш учун ҳам қўлланилади.

Кейинги йилларда Сайёрамизни экологик ҳолатини назорат қилиш мақсадида ишлаб чиқариш корхоналари томонидан атмосферага чиқарилаётган олтингугурт гази. Углеоксид(корбанат ангрид), азот оксиди, азот диоксиди ва чангларни таркибини аниқлаш муҳим аҳамиятга эга бўлмоқда.
Бирор бир газни концентрациясини аниқлаш учун шу газни бошқа газлардан фарқли физика – кимёвий хоссасидан фойдаланилади. Бу хоссани текшириш оқибатида концентрация аниқланади. Хоссани ифодаланиши қанчалик аниқроқ бўлса, усулни сезувчанлиги шунчалик юқори бўлади.
Ҳозирги замон саноатда қўлланилаётган газоанализаторларни кўпчилиги газ аралашмасидаги битта газ концентрациясини аниқлашга қаратилган. Аралашмадаги бошқа газларга таъсир этмайди.
Булардан ташқари аралашмадаги кўпчилик газларни концентрацияларини аниқлаш усули мавжуд. Лекин улар асосан лаборатория шароитида қўлланилади. Газоанализаторлар концентрацияни % да, г/м³ , мг/л бирликлар билан беради. Газни коцентрациясини эталон газ аралашмаси билан градуировкаланиб қўлланилади.
Газоанализаторлар концентрациясини анализ қилишини асосини ташкил этувчи физика – кимёвий хсусиятига қараб усуллар механик, иссиқлилик, магнитли, оптик, электрик, хромографик ва масса спектрометрик бўлиши мумкин.
Газоанализаторлар ҳарорат ва босимни ўлчаш қурилмаларига караганда мураккаб бўлиб, ўз таркибига ўлчаш элементидан ташқари концентрацияси аниқланадиган газни маълум қисмини ажратиб олиш, ўлчашга тайёрлаш, узатиш ва чиқариб юбориш бўлимлари ҳам олади.
Ишлаб чиқаришда қўлланилаётган газ анализаторларини шартли икки қисмга бўлинади. Биринчиси газ концентарциясини ўлчаш қурилмалари, иккинчиси сигнализаторлар - детекторлар.
Газ датчиклари.

• 
  газ датчиклари, газ концентрациясини аниқлашда ва портлашга ҳавфли, заҳарли газларни сезишини аниқлайдиган газанализаторларда қўлланилади.
  
• 
  Газларни кенг диапазонда газ концентрациясини аниқлашда қўлланилади.
  

Конструктив хусусиятлари:

• 
  Сезиш элементи олова оксиди асосида тайёрланган;
  
• 
  2000 серияли датчиклар янги технологиялар асосида сезувчи элементни кам қувватлилиги ва таъминонот кучланишининг нисбатан кичик истемоли асосида тайёрланган;
  
• 
  Оддий улаш схемаси.