Dasturlash texnalogiyalari

2.2. Tashkilot xodimlari ma’lumotlarini jamlovchi tizim
Tashkiliy tuzulma xodimlar o‘rtasidagi faqat rasmiy munosabatlarni belgilab va ular (munosabatlari)dan tashkilotning maqsadlariga erishish yo‘lida foydalanish imkonini beradi. Boshqaruv tuzulmasi korxona boshqaruvi organlarining tarkibi, ularning bajariladigan vazifalar va faoliyatni muvo­fiqlashtirish shakllariga muvofiq ixtisoslashishi bilan belgilab beriladi. U rasmiy ravishda korxonaning nizomi bilan ifodalanadi va bo‘limlar to‘g‘risidagi maxsus nizomlar, boshqaruvning hamma darajalaridagi lavozim yo‘riqnomalari bilan hujjatlar ko‘rinishida rasmiy­lashtiriladi.
Alohida xodimlar va bo‘linmalar tuzulmaning elementlari bo‘lib hisoblanadi, ular o‘rtasidagi munosabatlar esa gorizontal va vertikal bo‘yicha ajratilishi qabul qilingan bog‘lanishlar tufayli saqlab turiladi.
Gorizontal bog‘lanishlar kelishuv xususiyatiga ega bo‘lib ular, odatda, bir pog‘onali bo‘ladi.
Vertikal bog‘lanishlar — bu bo‘ysunish bog‘lanishlaridir. Ularga bo‘lgan zaruriyat boshqaruv bir nechta pog‘onaga (ya’ni iyerarxik boshqaruv) ega bo‘lganda paydo bo‘ladi. Har qanday (eng kichikdan tortib eng kattasigacha) tashkilot uchta asosiy elementga: rahbar, bo‘ysinuvchi xodim va bajarilishi kerak bo‘lgan ishga ega bo‘lishi lozim. Katta tashkilot­larda ushbu elementlar ko‘p marta takrorlanadi, shuning uchun ularning birikmasini tashkiliy yacheykalar deb hisoblash mumkin. Elementlarning o‘zaro harakatlari tashkilotdagi munosabatlarni belgilab beradi, ular gorizontal (bir pog‘onali) va vertikal (ko‘p pog‘onali) bog‘la­nishlar tufayli saqlanib turadi. Bog‘lanishlar maqsadga erishish yo‘lidagi alohida harakatlarni muvofiqlashtirilishini ta’minlaydi va menejment jarayonida amalga oshiriladi. Tashkiliy tuzulmani yasashda u gorizontal bo‘yicha kerakli bo‘g‘inlar soni va vertikal bo‘yicha kerakli boshqaruv darajalari (pog‘onalari) sonini asoslab berilishini hisobga olgan holda shakllantiriladi.
Boshqaruv bo‘g‘ini — boshqaruvning tegishli funksiyalarini bajaruvchi tuzulmaviy bo‘linmalar yoki alohida mutaxassislar.