Darsning mavzusi: Ijtimoiy – iqtisodiy o’zgarishlar Darsning maqsadi

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.
V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan, uyga vazifani a’lo darajada bajargan o’quvchilar baholanadi.
VI. Uyga vazifa. Mavzu yuzasidan 10 ta test tuzish va mavzuni o’qib kelish.
O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 7 - “A” 24.01.2017-yil

Darsning mavzusi: QORAXONIYLAR DAVLATI VA MOVAROUNNAHR

Darsning maqsadi:

Ta'limiy maqsad – o’quvchilarga Qoraxoniylar davlatining tashkil topishi va davlatning keyingi tarixi va Qoraxoniylar davlati davrida O’rta Osiyo xalqlarining ijtimoiy, iqtisodiy hamda siyosiy hayotida yuz bergan o’zgarishlar haqida umumiy tushunchalar berish.

Tarbiyaviy maqsad – O’quvchilarni milliy o’zlikni anglash, vatanimiz tarixiga hurmat va iftixor ruhida tarbiyalash, o’quvchilar qalbida milliy g’ururni shakllantirish, tarixiy ongini ustirish.

Rivojlantiruvchi maqsad – mustaqil fikrlash qobiliyatini rivojlantirish.

Dars turi: o’quvchilarning yangi bilim, ko’nikma va malakalarini hosil qilish.

Darsda foydalaniladigan metodlar: an'anaviy, zamonaviy, interfaol metodlar

Darsning jihozi: :”O’zbekiston tarixi” 7-sinf uchun darslik, “O’zbekiston tarixi” 7-sinf uchun metodik qo’llanma, siyosiy xarita.

I.Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.
II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)
III.Yangi mavzu: QORAXONIYLAR DAVLATI VA MOVAROUNNAHR
X asr o’rtalarida Qarluqlar Issiqko’lning janubiy sohili va Qoshg’arda yashagan yag’mo qabilasi hamda o’zlaridan shimoli sharqda yashovchi chikil, sharqroqda qaror topgan o’g’uz va boshqa qabilalar bilan yagona ittifoqqa birlashdilar. Bu ulkan hududda dastavval «Xoqoniya» o’lkasi deb yuritilgan davlat tashkil topadi. Mazkur davlat hukmdorlari «jabg’u» deb yuritilgan unvonning o’rniga o’zlarini «qoraxon», ya’ni «buyukxon» deb ataydilar. XI–XII asrlarda «Xoqoniya» rivoj topib kuchaygach, u «Qarluq–Qoraxoniylar» davlati nomini olgan. Mazkur yirik davlat qator qabilalar ittifoqi asosida tashkil topgani bois hukmdorlari «arslonxon», «bug’roxon» va «tavg’achxon» unvonlari bilan yuritilgan. Bu uchta atama oliy darajali hukmdor ma’nosini anglatgan. Buyuklik yoki ulug’lik esa qadimda turkiy xalqlarda «qora» so’zi bilan sifatlangan. Shu boisdan taxtda o’tirgan arslonxon, bug’roxon va tavg’ochxonlar «qoraxon» deya e’tirof etilgan. Ular boshqargan davlat esa tarixda keyinchalik ramziy ravishda «Qoraxoniylar davlati» nomi bilan shuhrat topgan.
992–yilda Horun Bug’roxon boshliq qoraxoniylar Movarounnahrga tomon hujum boshlaydilar. Bu davrda somoniylar sulolasi chuqur ichki ziddiyatlar girdobiga tushib qolgan edi. Qoraxoniylar Buxoroni qarshiliksiz ishg’ol qiladilar. Nuh ibn Mansur qoraxoniylarga qarshi kurashish uchun G’aznadagi noibi Sobuqteginni yordamga chaqiradi. U yigirma minglik qo’shin bilan Movarounnahrga yetib keladi. Nuh bilan birlashib, bir necha janglardan so’ng qoraxoniylar noibi qo’shinlari tor–mor qilinadi. Buning evaziga Nuh Sobuqteginni Xurosonning noibi etib tayinlaydi. Natijada G’azna va Xurosonda Sobuqtegin va o’g’li Mahmudning siyosiy hukmronligi mustahkamlanadi.
X asr oxirida Somoniylar hukmronlik qilgan hudud o’rnida Qoraxoniylar va G’aznaviylar davlati tashkil topdi.
Sobuqtegin esa Amudaryodan janubdagi yerlar, shu jumladan Xurosonda hukmdor bo’lib oladi. Somoniylarga Movarounnahming markaziy qismigina beriladi xolos. Biroq ko’p vaqt o’tmay, 999–yilda Buxoroning Nasr Eloqxon boshchiligida qoraxoniyiar tomonidan zabt etilishi bilan somoniylar hukmronligi barham topdi.
Qoraxoniyiar endi Xurosonni ham o’z davlatiga qo’shib olish uchun harakat qiladilar. Oradan ko’p vaqt o’tmay qoraxoniyiar va g’aznaviylar o’rtasida shiddatli urushlar boshlanadi. 1006– va 1008–yillarda qoraxoniyiar Xuroson ustiga ikki marta qo’shin tortadilar.