|
118-modda. O‘n to‘rt yoshdan o‘n sakkiz yoshgacha bo‘lgan voyaga yetmagan shaxs tomonidan tuzilgan bitimning haqiqiy emasligi
O‘n to‘rt yoshdan o‘n sakkiz yoshgacha bo‘lgan voyaga yetmagan shaxs tomonidan ushbu Kodeksning 27-moddasiga muvofiq uning ota-onasi, farzandlikka oluvchilari yoki homiysining roziligi talab qilinadigan hollarda ularning roziligisiz tuzilgan bitim ota-onasi, farzandlikka oluvchilari yoki homiysining da’vosi bo‘yicha sud tomonidan haqiqiy emas deb topilishi mumkin. Agar bunday bitim haqiqiy emas deb topilsa, ushbu Kodeks 117-moddasining ikkinchi qismida nazarda tutilgan qoidalar qo‘llaniladi.Bu moddaning qoidalari ushbu Kodeks 22-moddasining ikkinchi qismi va 28-moddasida nazarda tutilgan hollarda to‘la muomala layoqatiga ega bo‘lgan voyaga yetmaganlarga nisbatan tadbiq etilmaydi.
12-vaziyat.
Halimaning hech kimi yo‘q, u qarindoshlarining tarbiyasida bo‘lib, ota-onasidan meros uyi bor. U 16 yoshida tuman hokimining ruhsati bilan turmushga chiqdi.Erining uyiga ko‘chib o‘tishi munosabati bilan o‘ziga meros bo‘lib qolgan shaxsiy mulki bo‘lmish uyini sotishga qaror qildi. Shu maqsadda oldi-sotdi ishlarini rasmiylashtirish maqsadida qishloq fuqarolar yiini raisiga yordam so‘rab murojaat qilgan edi, yiin raisi Halimani to‘la muomala layoqatiga yetmagan deb, shartnomani rasmiylashtirishga ruxsat etmadi. Bundan xafa bo‘lgan Halima qishloq fuqarolar yiini raisining qaroridan norozi holda sudga murojaat etmoqchi.
1)Sizningcha, Halimaning QFYi raisidan xafa bo‘lishi o‘rinlimi?Ha chunki Halima turmushga chiqishi bilan muomala layoqatiga ega bo‘lgan va u mulkini o‘zi foydalish huquqiga ega
2) Agar Halima sudga murojaat qilsa, uning shikoyati bo‘yicha sud qanday qaror chiqarishi mumkin deb o‘ylaysiz? Bunga quyidahilarni asos qilish mumkin.Voyaga yetmagan bolalar qonunda belgilangan tartibda hadya, meros tariqasida olgan mol-mulki, shuningdek, shaxsiy mehnati va tadbirkorlik
faoliyati natijasida orttirgan mol-mulki ularning xususiy mulki hisoblanadi.14 yoshga to‘lmagan voyaga yetmaganlarning (kichik yoshdagi bolalarning) yoki vasiylikda bo‘lgan fuqarolarning qonuniy vakillari – ota-onalari,farzandlikka oluvchilari yoki vasiylari yashaydigan joy voyaga yetmaganlar yoki vasiylikda bo‘lgan fuqarolarning yashash joyi hisoblanadi.Fuqarolarning o‘z harakatlari bilan fuqarolik huquqlariga ega bo‘lish va ularni amalga oshirish, o‘zi uchun fuqarolik burchlarini vujudga keltirish va ularni bajarish layoqati (muomala layoqati) u voyaga yetgach, ya’ni 18 yoshga to‘lgach, to‘la hajmda vujudga keladi.18 yoshga to‘lmasdan nikoh buzilsa ham muomala layoqati to‘la saqlanib qoladi. Lekin nikoh haqiqiy emas deb topilganda, sud voyaga yetmagan er (xotin) sud belgilagan paytdan boshlab to‘la muomala layoqatini yo‘qotganligi haqida qaror qabul qilishi mumkin.18 yoshga to‘lmagan voyaga yetmaganlar bitimlarni o‘z ota-onalari,farzandlikka oluvchilari yoki homiylarining yozma roziliklari bilan tuzganlaridagina haqiqiy deb hisoblanadi.14 yoshdan 18 yoshgacha bo‘lgan voyaga yetmaganlar ota-onalari, farzandlikka oluvchilari yoki homiylarining yozma roziliklarisiz quyidagilarni mustaqil amalga oshirishga haqli:
– o‘z ish haqi, stipendiyasi va boshqa daromadlarini tasarruf etish;
– fan, adabiyot yoki san‘at asarining, ixtironing yohud o‘z intellektual
faoliyatining qonun bilan qo‘riqlanadigan (boshqa natijasi) mualliflik
huquqini amalga oshirish;
– qonunga muvofiq kredit muassasalariga omonatlar qo‘yish va ularni
tasarruf etish;
– mayda maishiy bitimlarni, tekin manfaat ko‘rishga qaratilgan, notarial
tasdiqlanishni yoki davlat ro‘yxatidan o‘tkazishni talab qilmaydigan
bitimlar, qonuniy vakil yoki uning roziligi bilan uchinchi shaxs tomo-
nidan biror bir maqsad yoki erkin tasarruf etish uchun berilgan mab-
lag‘larni tasarruf etish borasidagi bitimlar.
14 yoshdan 18 yoshgacha bo‘lgan voyaga yetmaganlar yuqoridagilarga
muvofiq o‘zlari tuzgan bitimlar bo‘yicha mustaqil ravishda mulkiy ja-
vobgar bo‘ladilar. Sud ota-onalarning, farzandlikka oluvchilar yoki homiylarning asosli iltimoslari mavjud bo‘lganda, ularning iltimosiga muvofiq 14 yoshdan 18
yoshgacha bo‘lgan voyaga yetmaganlarning o‘z ish haqi, stipendiyasi yoki
boshqa daromadlarini mustaqil ravishda tasarruf etish huquqini cheklab
qo‘yishi yoki bu huquqdan mahrum etishi mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
