Дарслик тошкент – iqtisodiyot – 2019

6.3.3 – жадвал 
2017 йилда Хитой ЭИҲларида яратилган ялпи ҳудудий маҳсулот 
Зоналар
жами 
Млрд. юань
Ўсиш даражаси (%)
Қишлоқ 
хўжали-
ги
Саноат 
ва 
қури-
лиш
Хизмат-
лар 
соҳаси
Қиш-
лоқ 
хўжа-
лиги
Саноат 
ва 
қури-
лиш
Хиз-
мат-
лар 
соҳаси
Шень-
чжень
2243,8 
1,8 
926,7 
1315,3 
0,1 
41,3 
58,6 
Xаймен
256,5 
4,5 
128,9 
123,1 
1,8 
50,2 
48,0 
Чжухай
235,0 
10,8 
118,1 
106,1 
4,6 
50,2 
45,2 
Шаньтоу
378,4 
Хайнань
404,5 
97,1 
90,2 
217,2 
24,0 
22,3 
53,7 
Манба: Портяков В.Я. авторлигида илмий мақолалар тўплами 
«
Комплексное изучение отдельных стран и регионов
». 8- бет 
6.3.3 - жадвалда кўриниб турибдики, Шеньженьда хизматлар соҳасининг 
ЯММ даги улуши ишлаб чиқариш ва қурилиш соҳалари улушидан анча кўп. 
Чжухай ва Шаньтоуда саноатнинг етакчилиги хали сақланиб турибди. Сямэнда 
(2015 йил маълумотлари) жамоат ишлаб чиқаришини учта бўлинмасини 
нисбати 0,7:43,5:55,8 ни ташкил этди, яъни бу кўрсаткичлар Шеньжендаги 
кўрсаткичларга яқин бўлган. Хайнань қишлоқ хўжалиги ва туризм 
ривожланганлиги сабабли иқтисодиѐт таркиби бўйича бошқа ЭИҲга 
ўхшамайди ва ѐрқин хусусиятларга эга.
―Бир макон бир йўл‖ ташаббусининг амалга оширилишини бошланиши 
билан ХХРни кўплаб ички вилоятларини ташқи иқтисодий алоқаларини 
ривожланиш динамикаси кучайди. Бундай ҳолатда ЭИҲ ўз ўринларини юқота 
бошладилар: агар 2016 йилда улар ҳисобига Хитой умумий ташқи савдо 
айланмасининг 14,57 фоизи тўғри келган бўлса, 2017 йилга келиб ҳудудларнинг 
ялпи ташқи савдоси ҳажми 537 млрд доллардан 563 млрд долларгача ўсганига 
қарамасдан умумий савдодаги улушлари 13,7 фоизгача камайган. Бунда 
Шеньженнинг улуши 2016 йилдаги 10,8 фоиздан 2017 йилдаги 10,1 фоизгача 
камайган.
Буларнинг барчаси ХХР ЭИҲнинг ―Бунѐга чиқиш дарчаси‖ сифатидаги 
даври ўтиб бораѐтганидан далолат беради. Уларнинг келажаги кўпроқ 
мамлакатни жаҳон хўжалиги тизимига чуқур интеграциялашув механизмини 
яратиш ҳамда Хитой капитали, товарлари, технологияларини оммавий равишда 
четга чиқишини таъминлаши лозим бўлган эркин савдо ҳудудлари билан 
боғланмоқда. Шунга қарамай, жаҳонда кўпчилик томонидан ЭИҲ тузулиши ва 
ривожланиши тажрибаси ижобий баҳоланмоқда. Жаҳон банки каби нуфузли 
халқаро молия ташкилотлари бу тажрибадан ривожланаѐтган мамлакатларда 
фойдаланилишини бежизга рағбатлантираѐтганлиги йўқ. 

---

102