Дала экинларининг асосий зараркунандалари

Тарқалиши. Бу ҳашарот ҳозирча Марказий Осиёнинг фақат жанубий қисмларида топилган.
Таърифи. Қўнғизнинг катталиги 10-12 мм, орқасининг олди қисми олди чеккаси тўғри, орқа чеккаси қанотустликларнинг асосига яқин жойдан ўйилган. Гавдаси яссиланган, чўзиқ овал шаклда, қанотустликлари орқага қараб хийла ингичкалашади, уларнинг юзасида узунасига кетган қатор-қатор нуқта шаклидаги чуқурчалар бор, боши кенг, аммо кичкина, орқасининг олдинги қисми каби майда нуқта шаклдаги чуқурчалар билан қоплангандир. Гавда сирти жуда ҳам қотган, туксиз. Қўнғизларнинг ранги қора, ялтироқ.
Ривожланишининг қолган стадиялари тасвир этилган эмас. Барча олтин қўнғизларда (Вuрgеstidae оиласида) личинкалар гавдасининг кўкрак сегментлари жуда ҳам кенгайган бўлиб, оёқлари йўқ.
Ҳаёт кечириши. Бодом кичик олтин қўнғизининг ҳаёт кечириши айтарли мукаммал текширилган эмас. Вояга етган қўнғизлар июн-июлда учади. Тожикистоннинг Оржоникидзеобод туманида май охирида ва июн бошларида бодом пўстлоғи остида катта ёшли личинкалар, ғумбаклар ва тамомила шаклланган қўнғизлар топилган (Махновёкий).
Қондор дарасида май охирида Бухоро бодомининг тўнкаларидан вояга етган қўнғизлар чиқиши кузатилган (Семенов).
Қўнғизлар июн ва июлда дарахтларнинг таналари ва шохларидаги пўстлоқ ёриқларига ҳамда чуқурчаларига тухум қўяди. Қўнғизлар тухум қўйгани жой ахтариб, югуриб юради, безовталанса танатоз ҳолатига ўтиб, ағнаб тушади.
Тухумдан чиққан личинкалари пўстлоқ остига кириб луб билан озиқланади, дастлаб кўндаланг, сўнгра узунасига кетган йўллар очади. Дарахт танаси ва шохлари пўстлоғига ҳалқа шаклида йўл тушгандан кейин қуриб қолади.
Кураш чоралари. Дарахтларга гексахлоран дусти чангланади ёки янада яхшиси қўнғиз кўпайган даврда гексахлораннинг 5 % ли сувли суспензияси пуркалади. Олтин қўнғиз тушган дарахтларни қишда ёки эрта кўкламда кесиб, пўстлоғини кўчириб олиш, уларни қўнғизлар чиққунча ўтин қилиб ишлатиш керак.


Писта йўғон оёғи
Eurytoma plotnikovi Nik.
Зарари. Писта йўғон оёғи пистага анча зарар етказади, айрим жойларда, баъзи йиллари, бутуи ҳосилни нобуд қилади (Плотников). 1930 йилда Кушка атрофларида бодомнинг тахминан 90 % и йўғон оёқдан нобуд бўлган (Прутенский). Туркманистон ва Тожикистонда писта дарахтларида уруғхўрнинг иккинчи тури-Megastigmus pistaceae Walk. ҳам қайд қилинган.