Дала экинларининг асосий зараркунандалари

Кураш чоралари. Деҳқончилик-хўжалик тадбирлари: далалар атрофидаги бегона ўтлар йўқотилади, тамаки йиғиб олингандан кейин ўсимлик қолдиқлари йўқ қилинади, дала кузда шудгорланади, қишда яхоб суви берилади, тамаки экилган ерга минерал ўғитлар солинади. Бу чоралар трипснинг зарарини камайтиради. Тамаки баргларида личинкалар кўпайиб кетса, бир челак сувга 250-З00 г совун аралаштириб ёки 6-12 г анабазин-сульфат ёки никотин-сульфат ва 80-100 г совунни бир челак сувга аралаштириб тайёрланган эритмаси пуркалади. Тухумдан янги чиқаётган личинкаларни йўқ қилиш учун эритма 5-7 кун оралатиб 2-3 марта пуркалади, чунки барг тўқималаридаги тухумларга инсектицид таъсир этмайди. Бунда ҳар гал ҳар гектарга 60 челакдан эритма пуркалади.
Ғўза ва бошқа кўпгина ўсимликларга гексахлораннинг 1 фоизли суспензиясига 0,2-0,4 фоиз совун қўшиб пуркаш ёки 12 фоизли дуст чанглаш ҳам тавсия этилади. Аммо гексахлоран ҳиди ҳадеганда кетмайди, шунинг учун тамакига бу инсектицид ишлатилмайди.
Уруғлик чигитни гексахлоранга булғаш яхши натижа беради. Бу дори кўк қурт тунламига қарши кураш учун қандай ишлатилса, трипсга қарши кураш учун ҳам шундай ишлатилади. 1956 йилги ишлаб чиқариш тажрибаларида ғўзага меркаптофос, тиофос ва октометил пуркаш ажойиб натижалар берди. Бу дорилар ўргимчаккана ва ўсимлик битларига қарши кураш учун ҳам ишлатилади. Фосфорли органиқ препаратлар жуда заҳарли бўлгани учун уларни тамакига ишлатиш ярамайди.


Тамаки тунлами
Agrotis obesa Hb. синонимлари: Еихоа obesa Hb., Feltia obesa Hb.
Зарари. Тамаки тунламининг қурти тамаки кўчатининг илдиз ёнидаги қисмини кемириб ташлайди ва баъзан илдизларини ҳам қирқади.
Тарқалиши. Тамаки тунлами жанубий ва Ўрта Европада, Россия Европа қисмининг жанубида, Марказий Осиёда, Эрон, Афғонистон ва Шимолий Африкада учрайди.
Таърифи. Капалагининг қанотлари ёзилганда катталиги 38-45 мм келади; олдинги қанотлари оч кул ранг-қўнғир; радиал ва медиал томирларининг шохлари қанотнинг асосий рангидан очроқ. Эркагининг мўйловлари тароқсимон бўлади.
Кўпгина тунлам капалаклари учун типик бўлган учта доғ-юмалоқ, буйраксимон ва понасимон доғлар равшан билиниб туради; юмалоқ ва буйраксимон доғлар қорамтир йўлда бўлади, понасимон доғ йирикроқ, қора ранглидир. Орқа қанотлари оқ бўлиб, учи қорамтир оқ попуклидир.
Қуртининг узунлиги 5 см гача боради; у зайтундай яшил бўлиб, орқаси бўйлаб камбар ёруғ йўл ўтади; боши сарғиш бўлади; нафас тешикларининг орқасидаги қалқонлар шу тешиклардан катта эмас. Fумбаги жигар ранг.