Д. Т. Абдукаримов

Технологик сифатлари.
Сифат кўрсаткичлари наслдан наслга қўшилган 
ҳолда (мажмуи холда) ўтказилади. Улар бир бири билан боғлиқ бўлиб ҳам 
ижобий ҳам салбийлардан иборат. Автоматлаштирилган лабораториялар 
ташкил бўлиши билан (1969 й), қанд лавлаги илдиз мевасининг таркибидаги 
сифатини белгилайдиган асосий моддаларни аниқлаш имконияти туғилади.
“Венема” мосламасида поляриметрик усулида қанд миқдори аниқланади. 
Калий ва натрий моддалари – пламенная (алангали) фотометрия; аминли азот – 
фотометрик усулида аниқланади. ЭХМ – электр ҳисоблаш машиналаридан 
фойдаланилганда тўлиқ анализ ўтказилиб бир соатда 100 дан зиѐд намуна 
аниқланади. Автоматик линияларни қўлланилиши селекцион материални 
ҳаммасини (таккослаб синаш жараѐнида, якка танлашда олинган суперэлита 
илдизмевалари) технологик сифатларига қараб баҳолаш имконини яратади. 
Қимматли илдиз мевалар (кўрсаткичлари баланд) қўшимча равишда технологик 
кўрсаткичларига қараб анализдан ўтказилади. Анализ учун ҳар бир илдиз 

---

169 
меванинг тўртдан бир қисми кесиб олинади, қолгани баҳорда вегетатив 
кўпайтириш ва уруғ олиш учун фойдаланилади. Энг яхши номерлар авлодида 
қайта якка танлаш ўтказилади.
Касалликларга чидамлилик.
Селекцион материални чидамлилигини 
ўрганиш ва чидамли биотип ва навларни танлаш ишлари касалликларни табиий 
ривожланиш шароитида ва махсус провокацион усулдаги тажрибаларда 
ўтказилади. Қимматли белгили селекцион материал номерлари станциялараро 
синовларда ўрганилади.
Лавлагининг корнеед (илдизкемирувчи)га чидамлилигини аниқлаш табиий 
шароитда ўтказилади. Бундан ташқари провакацион фонларда билвосита 
усуллари қўлланилиши мумкин.
Церкоспорозга чидамлилигига қараб баҳолаш ва танлаш ўтказиш учун 
пастликларда бир жойда бир неча йил давомида кетма – кет экиладиган жойда 
ўстириш церкоспороз спораларининг сувдаги аралашмаси билан ўсимликларни 
пуркаш билан сунъий ноқулай шароитда фон яратилади. Церкоспорозга 
чидамлилик доминат белги бўлиб намоѐн бўлади ва кучат чиришига 
чидамлилик хусусияти билан бирлашган ҳолда бўлади. Кучат чиришига 
чидамлилигини аниқлаш учун В.Н. Шевченко ишлаб чиккан микробиологик 
усулдан кенг фойдаланилади.
Ун шудрингга чидамлилигига қараб баҳолаш ва танлаш табиий 
зарарланиш шароитида ўтказилади.