Д. Раҳматуллаева, У. Ходжаева, Ф. Атаханова

Мато турлари, либосларда ранг ва безакларнинг ўзига хос ечими.
Ҳиндистон – пахтанинг ватани. Неча–неча асрлардан буён Ҳиндистонда 
пахтадан мато ишлаб чиқариш яхши йўлга қўйилган. Милоддан аввалги II 
асрдан бошлаб Ҳиндистонда матоларни бўяшни ўрганишган, улар кўзга 
яққол ташланадиган – 
кўк, 
қизил 
каби ёрқин ранглардан 
фойдаланишган. Дастлаб пахтадан ип майин йигирилиб, нафис ва 
шаффоф матолар ишлаб чиқарилган. Бу мато ўзининг ташқи кўриниши, 

---

182 
фактурасининг бойлиги, сифатининг аълолиги билан ўзини оқлаган. 
Чунки матолар ўта нафис, жуда юпқалигидан ҳатто кийим остидан 
тақинчоқлар ҳам аниқ – тиниқ кўриниб турган. Қадимдан табиий ипакка 
қизиқиш катта бўлган. Ҳинд шойиси аввалдан барча ривожланган 
мамлакатларда қадрланиб келган. Шойининг сержилва ранглари ва тилла, 
кумушранг толалари азал–азалдан ўз гўзаллиги билан ҳаммани ром этиб 
келган. Одатда шойи кийимларни бирор тантанали тадбирлар, байрамларда, 
мисол учун никоҳ тўйи ёки фарзанд туғилиши муносабати билан 
ўтказиладиган маросимларда кийилган. Бу маросим ҳозиргача сақланиб 
қолган. Қадимги ёзма манбаларда келтирилишича 
луга 
матосининг ҳар хил 
турлари бўлган. Булар сирасига кирувчи 
чампа 
– оппоқ, зарҳал ипакдан 
тикилган кўйлакларни, шоҳ ва сарой аъёнлари кийишган. Ҳиндистонда энг 
кўп ишлаб чиқариладиган матолар бу – пахта, шойи ва батист ҳисобланади. 
Аксарият матоларга тилла ва кумуш иплар қўшиб тўқилган (1–расм). 
1– расм. Ҳинд матолари
. 
Ҳинд анъанавий либослари ва уларнинг ўзгаришига таъсир этган 
омиллар.
Археологик қазилмаларда топилган милоддан аввалги уч минг 
йилликка оид ёдгорликлар, замонавий ҳинд либоси асос–пойдеворини 
қадимий ҳинд эркак ва аёллар кийимлари унсурлар ташкил этишидан 
далолат беради. Қадимий ҳинд эркаклар ва аёллар либослари асосан, баданга 
мато бўлагини тахламалар ёрдамида ўраш орқали ҳосил бўлган. Бунга 
тикилмаган елка кийимларини,