Д. Раҳматуллаева, У. Ходжаева, Ф. Атаханова

Мато, ранг, безак. 
Византиялик тўқувчилар жун, ипак, парча, 
шунингдек гилам тўқувчилигида алоҳида шуҳрат топган эдилар. Уларнинг 
санъати хусусан VI асрга келиб ипак ишлаб чиқариш ривожи ўсганида янаям 
камол топди. Византия матоларининг фактураси турли туман бўлиб, бироқ 
унда асосан металл иплар ёҳуд қимматбаҳо тошлар билан безакланган оғир, 
қалин, ноэластик матолар етакчилик қиларди.
Тилла безакли парча ҳамда юпқа ва нафис металл листни эслатувчи 
яхлит олтинили алтабас энг қимматбаҳо матолар ҳисобланган. Уларни асосан 
қўйма кашта безак, хошия ва ва наплесниклар учун ишлатишган. 
Императорлар ва юқори табақа вакилларининг либослари бутун басти билан 
мана шундай матолардан тайёрланган.
Катта, аниқ, ёрқин, текис расмлар тана шаклини бекитишда алоҳида 
ўрин тутган.
Ҳайвонлар (шерлар, филлар, хўкизлар, бургут, ўрдак, товус, грифонлар, 
феникслар) тасвири доира, кўпбурчак, ромблар шаклига сингдириларди. 
Улар розеткалар, ўсимликсимон нақшлар орқали бирлаштириларди. Кўпинча 

---

39 
ҳайвонларнинг фигуралари бир-бирига юзма юз жойлаштириларди. 
Расмнинг ҳажми кўп ҳолларда 30-40 см диаметр атрофида бўларди. 
Кейинчалик диний нақшлар – хоч, Христос, фаришталар монограммаси 
пайдо бўла бошлади. Хошиялар учун геометрик ёки ўсимликсимон безаклар: 
пальметта, акант баргларидан фойдаланилган (1-расм).
Гул, яъни нақш кўпинча нафақат эстетик, шунингдек, рамзий вазифани 
ҳам бажарган. Хусусан, императорлар ва зодогонлар либосларида ҳокимият 
рамзи бургут, шер қўлланилган.
1-расм 
Матолардаги ранглар турли туманлиги ва уларнинг рангларидаги 
турфалилик эътиборни тортади. Бинафша, унинг тўқ қизил ранг туслари 
юқори қўйилиб, императорлар либослари ранги ҳисобланган. Безаклар учун 
ёрқин ранглар, яъни сариқ, жигарранг, оқ, қора, қаймоқрангдан 
фойдаланилган.