•d a V r n a s h r iy o t I t o s h k e n t


Krinmas narsaiarni ko'rish



Download 4,63 Mb.
Pdf ko'rish
bet50/68
Sana08.09.2021
Hajmi4,63 Mb.
#168461
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   68
Bog'liq
Kashfiyot va ixtirolar

Krinmas narsaiarni ko'rish

Jonli va jonsiz m ateriyalarning  k plab sirlarini ochishda o d am ­

larga  yordam   bergan  g ‘aroyib  asbobning  ixtiro  etilish  tarixi  an- 

chayin  chigal.  Ba’zi  bir  m anbalarga  ko‘ra  1590-yilda  gollandiyalik 

ko'zoynak  ustasi  Xans Yansen va  uning  o ‘g ‘li  Z a xariy kattalash- 

tiruvchi  oynalarning  xususiyatlarini  oYgana turib,  birinchi  m ikros- 

kopni yaratgan  deb  hisoblanadi.  M ikroskop  ixtirochisi  nomzodiga 

Galileo  Galiley  ham  da’vogar,  u  zi  yaratgan  asbobini  tom osha­

binlar hukm iga  1609-yilda havola etgan.

Ushbu  asbobning  nomi  yunoncha  «mikros»  -   «kichik»  va 

«skopeo»  -   «qarayman»  szlaridan  kelib  chiqqan.  Eng  oddiy 

m ikroskop  bir  yoki  ikkita  linza  -   obyektiv  va  okulardan  iborat 

bo'lgan.  Ular yordam ida oddiy ko'z bilan  ko'rib  bo'lm aydigan juda 

kichik obyektlarni  ko'rish  mumkin  bo'lgan.

Biroq 


gollandiyalik

o'zicha  yetishgan 

oli- 

mi  Antoni  van  Leven-



guk  XVII  asrda  yarat­

gan  m ikroskop  ilm-fan 

uchun 

haqiqiy 


ixtiro 

bo'ldi.  Yoshligidan  kat- 

talashtiruvchi  shishalar- 

ga jilo  berishga  qiziqqan 

Antoni  predm etlarni  300 

m artagacha 

kattalash­

tirib   ko'rsatadigan  lin­

za  yaratdi. 

Levenguk- 

ning  m ikroskopi  orqali 

juda  kichkina  organizm - 

lar  -   m ikroblarni  ko'rish 

mum kin edi.  U vaqtlarda 

odam lar  aynan  m ikrob-

Kuzatishga qulay bo'lishi uchun laboratoriya 

m ikroskoplari shtativga o'rnatiladi



M ikroskop tirik organizm larning hujayralarini ko'rishga im kon berdi

lar yuqum li  kasalliklar sababchisi ekanligini  bilishm asdi.  Olim mik­

roskopi  orqali  juda  mayda  tom irlar  -   kapillarlarni  ko'ra  oldi,  ular 

orqali  qon  organizm ning  barcha  burchaklariga  yetib  boradi.  Le- 

vengukning  ixtirosi  tufayli  yangi  fan  paydo  bo'ldi,  unga  m ikrobio- 

logiya deb nom  berildi.

1931-yilda  optik  m ikroskoplar  o'rniga  e le k tro n   m ikroskoplar 

kirib  keldi.  Bunday  m ikroskoplar  orqali  oddiy  m ikroskop  orqa­

li  ko'rish  mumkin  bo'lgan  obyektdan  ham  ming  m arta  kichikroq 

bo'lgan  obyektni  ko'rish  mumkin  edi.  Shundan  key in  olim lar  d u ­

nyodagi  barcha  narsalarning  asosi  bo'lgan juda  mayda zarracha- 

lar -  atom larni  ko'rishga muvaffaq  bo'ldilar.



Levengukning  ixtirosi  haqiqiy  hayratomuz  voqea 

bo'ldi.  Uning  ona  shahri  bo'lmish  D elft  shahriga  g'aroyib 

m ittijonzotlarni ko'rishga ishtiyoqmand qiziquvchan odamlar 

oqib  kela  boshladi.  Levengukning  m ehmoni bo'lgan  mash- 

hur ingliz yozuvchisi Jonatan  Svift o'zining  «Gulliverning  lili- 

putlar mamlakatiga sayohati» nomli asarini yozgan edi.


Sehrli fonuslar

Bundan  ko'p yillar ilgari,  hali fotoapparat ma’lum  bo'lm agan za- 

monlarda,  odam lar nurning xususiyatlari va oddiy optika qonunla- 

ridan  o'yin-kulgu  uchun  foydalanishni  o'rganishgan.  Eng  qadim iy 

«optik» san’at -  soyalar teatri  paydo bo'lganiga 3  ming yildan ortiq 

vaqt bo'ldi.

Barchamizga tanish fotografiya esa ancha key in  paydo bo'lgan.  U 


Download 4,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   68




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish