Çolpan’in köŞe yazilari (İnceleme-metiN)

3.1.38.
 
Kuduran Sömürgeciler
105
 (1924) 
(Yaşanmış olaylardan) 
Kurşab 
Oş ile Özgent arasında, meşhur Otuz tepenin yanında, Kurşab adlı bir köy var. Onun 
adı hala daha resmen Pokrovskiy diye Rusça adlandırılmaktadır. Oradaki vatandaş 
tamamen göçmen (muhacir) Ruslar olup, onlar kendilerinin gönüllü babaları ve 
koruyucuları olan Çar Nikolay’ın devrinde bu verimli toprağa gelip yerleşmişler. Biçare 
Kırgızların en verimli yerlerini Kazak Ruslarının zehirli kamçısı arkasından çekip alarak, 
onları “dört tarafınız kıble” diye sürüp gönderdikten sonra tez zamanda bu kadar zengin 
oldular ki, onların bu “haram zenginlikleri” hakkında o zamandaki Türk-Tatar gazeteleri 
de çok şey yazmışlardı. Yerin, toprağın asıl sahibi, patronu olan biçare Kırgızların çoğu 
o zamanda bu “gösterişsiz misafirler” e hizmetkâr olarak gönderilmiş idi: evi olan her bir 
muhacirin en az 1-2 tane Kırgız hizmetkârı olmuş idi. 
105
Makale “Fergana” gazetesinin1924 yılı 12 Mart sayısında “Q” imzası ile yayımlanmıştır. Sonra “Şark 
Yıldızı” 1991 yılı 6. sayısında (neşre hazırlayan D.Quronov) tekrar neşredilmiştir. 
“Fergana” gazetesiesasında neşre hazırlanmıştır. 

---

174 
Kurşab köyünün kendi de kısa zamanda çok abat olup, bir şehir görünümü almış. 
Rusya’dan geldiklerinde iki ayak, iki ellerinden başka bir şeyleri olmayan muhacirler 
acayip yapılara, zengin ailelere sahip olmuşlardı.
Ekim Devriminden önceki 2-3 yılda bunların bütün tarihleri namussuzluk, ihanet, 
cinayet ve zulümlerle doludur. Bunlar devrimin başlarında Sovyet Hükümetine kesin 
olarak inanmasalar da, sonradan Kızıl Ordu safına girip yerli halkın köy ve şehirlerini 
yağmalayıp yürüdüler. Biz zaman yiyecek siyasetinde Sovyet Hükümeti tarafından tahsis 
ve tekel usulleri tutulan, meşhur Medeminbek’e katılıp Andican şehrini kuşattılar. 
Yer ıslahatı zamanında bunlara biraz terbiye verilmiş olsa da, devrime kadar onlar 
tarafındaki Kırgız halkına verilen “terbiyeler” e kıyasla hiçbir şey değildir. 
En gerekli iş 
Geçen yıl o çevredeki Kırgızların saygıdeğerlerinden birkaç tanesi Oş Bölgesi Kızıl 
Ordu Komutanı Yoldaş Karabekov’un propaganda ve teşviği ile Kırgız halkı arasında 
bilim-eğitim yaymak işine önemle giriştiler.
Kırgız halkı arasında başlangıçta okullar açarak o okulları göçmen halkın yaşam 
usullerine göre düzenlemek ve bunun için de o halkın kendinden öğretmenler yetiştirme, 
bahsi geçen amaç yolunda en gerekli çözüm idi. Bu çözümü uygulamak için bir eğitim 
Kursuna ihtiyaç görüldü, o Kurs geçen 1923 yılında bahsi geçen Kurşab köyünde açıldı. 
6 aylık açılan bu eğitim Kursunun bütün teminatı yerli halk ile Kırgız halkının 
omuzlarında idi. Andican’dan 3 tane yetkili öğretmende çağırıldı. Okumalara da başlandı, 
iş de güzel, sevindirici bir hal aldı.
Sömürgeciler kudurdular 
Bu iş, bu güzel teşebbüs Nikolay’ın gerçek oğullarına, Kurşab’daki Rus 
sömürgecilerine kötü tesir etti. Neden derseniz, onlar Kırgız haklının marifetli, bilgili 
olup, dünyada insan gibi yaşamalarını asla istemiyorlardı. Onlar gözleri önünde Kırgız 
halkının yükselmesini, genç genç Kırgız çocuklarının eğitim görüp, dünyayı tanıyarak 
yeni hayat meydanına sevinçle girmelerine katlanamadılar. Orada, o köyde çoğunluğu 
kendileri oluşturdukları için ve de eskiden gelen “patronluk”larının etkisi ile Kursa rahat 
rahat saldırmaya başladılar. Her yolla, her hareket ile bu Kursa az veya çok zarar vermeye, 
bir derece hakaret etmeye giriştiler. Kursun öğrencileri, öğretmenleri, Kurstan çıktıkları 

---

175 
zamanlarda: “Tuh, sart
106
!” diye hakaretlere çok fazla maruz kalıyorlardı. Bu şey gelenek 
olup gitti, buna kurstakilerin kendileri de önem vermediler. 
Lakin Kurşab sömürgecilerinin sınırı aşan hücum ve taarruzları vardır ki, onlara 
sadece Kurstakiler değil bütün hükümetin ciddi bir gözle eğilmesi gerekir. Bu haddini 
aşan, gereksiz saldırılardan 3 tanesini burada yazıp geçiyorum. 
Özellikle şu gereksiz, kanun dışı saldırılara bir Parti üyesinin katılması, buna karşı 
ne Parti ne de Sovyet mahkemelerinin zamanında hiçbir çözüm bulmamaları Partinin üst 
kesimi ve Sovyet mahkemelerinin bu meseleye dikkatle eğilmelerini gerekli kılmaktadır. 
İnsan üstünde at oynatmak… 
28 Ocak sabahında Kurşab sokağında bir sarhoş muhacir at koşturup gelmeye 
başlamış. O sırada bir öğretmen arkadaşın biri 5 yaşında diğeri ondan küçük iki oğlu 
sokakta oynuyormuş. Sarhoş muhacir büyük çocuğun üstünden atla geçmek istemiş ve 
çocuğun üstüne atı sürmüş. Allahtan ki, çocuk at altında kalmamış, at onu sıyırıp geçiş. 
Çocuk bir hafta hasta yatıp güç bela iyileşmiş. Bu çocuğun üstünden atı geçiremeyen 
sarhoş muhacir küçücük çocuğun üstünden geçmek istemiş ve atı ona doğru sürmüş
. 
Lakin o kaçıp kurtulmuş. 
Bu konu icra komitesi reisine sözlü olarak arz edilmiş, yoldaş reis: “İşte öyle 
yaptım, işte böyle yaptım”, - diye övünmüş olsa da, gerçekte sözü edilen sarhoşa karşı 
hiç bir şey yapmış değil. 
Yumruk ile hücum… 
Kurs açıldıktan bir ay sonra Kursun muhasebe müdürünü geceleyin sokakta tutup 
dövmüşler. Bu seferki yumruk hücumları arasında bahsi geçen Yoldaş Kirilov’un Partisiz 
küçük kardeşleri de var.
Muhasebe müdürü bu hücumun sonucunda çok hasta olmuş, doktora gösterilmiş, 
doktordan rapor alınmış. Doktorun raporu ile birlikte bir dilekçe yazılıp Kurşab’a iş ile 
gelen zamanlarında bölge Parti komitesinin başkanlık heyeti üyesi Yoldaş Mirzahid Akil 
ile Oş şehir ve ilçe icra komitesi başkanı Yoldaş Törekul oğullarına verilmiş. Törekul 
106
Sart – Bu kelime Rusların Özbekleri aşağılamak için kullandıkları yabancı anlamında bir söz. 

---

176 
oğlunun emri ile bahsi geçen suçluları
hapsetseler de, o gittikten sonra hemen 
çıkarmışlar… 
Sömürgeciler ve mahalli hükümet… 
Kurşab’da her evde demek mümkün, şarap makinası var ve fazla alkol alma, 
sokaklarda sarhoş sarhoş olay çıkarma çok yaygın. Buna karşı mahalli hükümet hiçbir 
şey yapmıyor.
Yerli halkın en kutsal bilim müessesesine karşı kara güç ile hücum eden Kirilov ve 
işbirlikçilerine karşı da mahalli icra komitesi önemli bir çözüm görüp, Kırgızhalkının 
biriken öfkesini bu çapulcu sömürgecilerden saklamaya gayret etmiyordu.
Bilmiyoruz bunun sebebi ne olsa gerek? 
Korkuyoruz ki bahsi geçen ölesice şeytan bu işlere de el atmasın. Şurası kesin ki bu 
sömürgeciler sömürgeciliğin suç sayıldığı bir memlekette derhal yok edilirler!