Çolpan’in köŞe yazilari (İnceleme-metiN)

3.1.34.
 
Müslümanlaştırma
91
 (1923) 
Başlık riskli oldu. Oldukça riskli oldu. Bunu Rusçalaştıracak olursak, 
musulmanizatsiya 
olurdu ki, eski beyefendi, önceki yönetimlerden çıkan 
müstemlekecilerin, kolonizatörlerin keyifleri kaçar. 
-
Evet, Müslümanlaştırma? Bu nasıl söz? Buna yol vermek olur mu? Hey, uyanık 
ol! Yolu kapat! 
-
Kaç oğul kaç, at bastı – millet geliyor! 
Kaç hadi!.. 
Ne yapacaksın müstemlekeci yoldaş? Zaman bu, Sovyet Hükümetinin izlediği yol 
bu. Sovyet Hükümetinin olduğu yerde yerlileştirme, müslümanlaştırma diye sözler var 
olmaktadır. Siz kaşlarınızı çatıp, suratınızı assanız bile Sovyet Hükümeti gittiği yoldan 
vazgeçmeyecektir. 
Bırakın, çok üzülmeyin. Sovyet Hükümeti: “İşinizi Müslümanca yapınız, böyle 
yapmazsanız doğru olmaz”, - diye bizim Müslümanlara emir verse de bizler başımızı 
kuma gömüp,… bir miktar düşünürüz, “Yapalım mı? Yapmayalım mı?”- deriz.
Bir takım düşünceler, fal baktırmalar, istihareye yatmalardan sonra o emri yerine 
getirmeye karar veriyoruz. 
Siz, sömürgeci yoldaş, yerine getirmekteki hünerlerinize bakın. Size bir örnek 
vereyim: Andican devrim ve savaş şurası ile komitesi, şehir mahkemeleri, idareleri, 
dükkân ve ticaret yerlerindeki tabela (unvan) larını müslümanlaştırmaya karar verip ilgili 
emrini çıkardı.
Bir iki hafta geçtikten sonra büyük büyük, koca koca tabelaların üstünde karış karış 
ve küçük küçük “ilave” ler ortaya çıktı. Eğer yakınına gidip dürbün ile bakarsanız, bahsi 
91
“Derhan” gazetesinin 1923 yılı 11. sayısında basılmıştır. İlk kez Çolpan’ın “Eserler”inde 4. ciltte tekrar 
neşredilmiştir.

---

168 
geçen “ilaveler” demir levhalara çizilen el yazılarını okuyabilirsiniz. Örneğin: Andican’ın 
merkezi fotoğraf stüdyosu Medved soyadlı bir kişinindi. Yani fotoğraf stüdyosunun 
büyüğü “Medved” adlı bir Allah’ın kulu neslinden imiş. O da tabelayı 
müslümanlaştırmıştır, yani “Sentralnaya fotografiya: Merved” in üstüne Müslüman el 
yazısı ile “Merkez fotoğraf stüdyosu: Ayı” diye yazmıştır. 
İşte bu kadar, oldu bitti. 
Yine bir örnek: eski şehirde Katarterek başında (Devrim kapısı yanında) bir idare 
ortaya çıkmıştır ki, Müslümanca tabelası işte şu: “Kina mahkama najolis melisa furkur 
uli rayon Andijon eski uyazdini”. 
Ben bunun müslümancasından, Allah için hiçbir şey anlamadım. Rusçasını 
okuduktan sonra anladım ki, “Andican bölgesi emniyet idaresi” imiş… 
Biz de “Derhan”
92
gazetesine bir tabela sipariş verdik. Allah’ın izniyle birgün 
yolunuz oraya düşerse, o sokaklardan geçerken, gözünüz kalın bir tabelaya takılacaktır. 
Tabelanın kalın Rusça yazıları üstünde Müslümanca yazılmış şu yazıyı görürsünüz: (eski 
Arap yazısında) “Özbekçe “Derhan” Gazetesi İdaresi”.
Şimdiden söyleyelim: o yazının anlamı şöyledir: “Özbekçe “Derhan” Gazetesinin 
İdaresi”… 
Aferin, ölmüşlerine rahmet, yaşa Müslüman!...